Katolicki Uniwersytet Lubelski gromadzi najcenniejsze pamiątki przeszłości w trzech miejscach: archiwum, muzeum i bibliotece. Najstarsza stażem jest biblioteka: rozpoczęła swoją działalność wraz z inauguracją pierwszego roku akademickiego w 1918 r.[1] Wśród darów, które zasiliły jej zasoby, od tej chwili część bezpośrednio odnosiła się do losów emigracji, część dotyczyła działalności patriotycznej czy aktywności Polaków na terenie państw zaborczych.

W 1970 r. ks. Kardynał Stefan Wyszyński podarował bardzo cenny zespół, tzw. Archiwum Filomatów, w którym znalazły się m.in. autografy utworów A. Mickiewicza z okresu wileńskiego[2]. Drogą zakupu trafiło do biblioteki tzw. Archiwum Steckiego, posła do Dumy rosyjskiej i senatora II Rzeczypospolitej. Zostawił on po sobie wiele cennych dokumentów dotyczących dziejów odzyskiwania niepodległości, a także finansów i gospodarki lat II RP. Obecnie najciekawsze nabytki wzbogacające zasób biblioteki dotyczą działań AK na Lubelszczyźnie i ziem wschodnich II Rzeczypospolitej.

Systematycznie natomiast, dzięki wysiłkom dyrektora naszej biblioteki Andrzeja Paluchowskiego i ofiarności Polonii, przez cały powojenny okres napływały druki w PRL zakazane. Na 75-lecie KUL, charakteryzując zbiory biblioteczne, oficjalnie już mogliśmy podać, że nasze zbiory wydawnictw emigracyjnych należą do największych na terenie Polski[3]. Otrzymywaliśmy także do naszego muzeum wiele dzieł sztuki twórców emigracyjnych, m.in.: Mariana Bohusza-Szyszki, Haliny Sukiennickiej czy Stefana Knappa.

W tej konfrontacji ilość archiwaliów nie imponuje. W sumie liczą 114 j. rękopiśmiennych w oryginale i jedną jednostkę w odbitkach kserograficznych („Dzienniki Józefa Czapskiego”), co stanowi ok. 5% zasobu, w sumie 8 m.b. archiwaliów.

Dokumenty osób działających na emigracji zaczęliśmy dostawać w końcowej fazie rozpadania się systemu komunistycznego, a główna ich część przybyła po odzyskaniu niezależności. Pierwszy zespół przybył z Londynu w 1988 r. ze spuścizną archiwalną Zygmunta Ławrynowicza, a napływ zakończył w 1995 r. dar Konrada Sieniewicza. W sumie pozyskano spuścizny sześciu osób i częściowo jednej organizacji politycznej. Zasadniczo byli to ludzie związani z ruchem chrześcijańsko-demokratycznym czy chrześcijańsko-narodowym.

Trafiały do nas akta wg woli darczyńcy wyrażonej za jego życia, chociaż zdecydowana większość przekazywana była dopiero po jego śmierci. Odbitki kserograficzne dzienników Czapskiego zaczęliśmy otrzymywać za jego życia. Ostatnie fragmenty już po jego śmierci. Inne dary były przekazywane do nas za pośrednictwem osoby zaprzyjaźnionej czy też członków rodziny. Część akt przychodziła bez podziału na podzespoły. Tak było w przypadku daru Sieniewicza, który przyjechał w sześciu wielkich pudłach z obszernym spisem akt, z których wyodrębniono trzy zespoły — dwa dotyczące osób, a jeden ugrupowania politycznego. Przy spuściźnie po Ławrynowiczu całości opisu nadano tylko ostateczny szlif, a przy zespole akt dotyczących Szpondera — tylko opis zawartości. Wszystko było poukładane z godną uwagi pedanterią, w oryginalnych (specjalnie do tego kupionych) segregatorach. Co więcej, akta powkładano w plastikowe koszulki. Generalną zaś zasadą przyjętą w bibliotece jest zachowywanie oryginalnych opraw, w jakich są przekazywane akta. Niekiedy zmieniamy tylko tytuł danej jednostki, by był bardziej czytelny dla potencjalnego odbiorcy. Przy archiwaliach Czapskiego praca polegała jedynie na wpisaniu danej teczki do inwentarza.

Bardzo ciekawą, choć skromną objętościowo (pięć jednostek, 0,1 m.b.) jest spuścizna po prezesie Stronnictwa Pracy, Karolu Popielu. Wcześniej był on m.in. senatorem RP, przywódcą Narodowej Partii Robotniczej, wiceministrem i ministrem w Rządzie RP na Emigracji w czasie II wojny światowej, posłem do KRN w 1946 r. Zawartość teczek jest różna. Mamy tu dokumenty dotyczące jego spraw osobistych, dyplomy, które otrzymywał, ostatnią jego wolę i listy kondolencyjne. Znacznie więcej jest tekstów przemówień. Cenne są wspomnienia Popiela, które pisał w różnych okresach swojego życia. Jeden maszynopis odnosi się do lat 1922-1927. Jest to kopia przez kalkę, bez żadnych poprawek. Drugi tekst dotyczy jego życiorysu do 1916 r. i jest oryginałem z odręcznymi dopiskami autora. Na pewno autentyczne i cenne są osobiste notatki z politycznej pracy prezesa SP. Spuściznę wzbogacają 64 listy, które otrzymał, i kopie 74 listów wysłanych do różnych osób i instytucji.

Przyjacielem Popiela i jego następcą w Stronnictwie był Konrad Sieniewicz. Później pełnił funkcję Sekretarza Generalnego Unii Europy Środkowej Chrześcijańskiej Demokracji (CDUES), a także reprezentował ją w ONZ. Zbiór dokumentów, które zostawił, jest obszerniejszy (0,27 m.b.). Zawiera bardzo dużo papierów osobistych, kilka legitymacji, curriculum vitae, projekt pisma do władz PRL w sprawie zrzeczenia się obywatelstwa polskiego. Do tego dochodzą liczne fotografie, z życia prywatnego, jak i działalności na forum światowym, oraz wspomnienia dotyczące pierwszych lat na obczyźnie. Najcenniejsze wydają się jednak notatki Sieniewicza, bruliony przemówień oraz innych tekstów pisanych po polsku, francusku i niemiecku. Jeden z nich dotyczy historii ruchu chrześcijańsko-demokratycznego i opatrzony został odręcznymi poprawkami Popiela. Inne dotyczą międzynarodowych konferencji czy seminariów w ONZ, których większość dotyczyła praw człowieka. Zachowały się też teksty dotyczące Polski, m.in. notatki z czternastodniowej wyprawy do kraju po przeszło trzydziestoletniej nieobecności. Mamy tu wypowiedzi Sieniewicza wygłoszone w Warszawie w ośrodku ODiSS, a także KUL; spostrzeżenia i refleksje poświęcił temu, co zobaczył w kraju. Przytoczmy niewielki fragment tekstu:

„drogi — nawet trzeciorzędne asfaltowe
policji — nie widziałem
pociągi — fatalne tory, wagony stare, uszkodzone
dziewczyny — nie widziałem ładnych”[4].

Akta zostały złożone w teczkach Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej z akceptacją układu przyjętego przez autora. Znacznie zmieniono jednak tytuły jednostek.

Trzecią częścią tego zbioru są wydzielone akta Stronnictwa Pracy z lat powojennych, wśród których dominują materiały z działalności na emigracji: Kongresu w Paryżu, ukonstytuowania się SP na Wychodźstwie, memoranda i wytyczne działalności SP za granicą. Większość sygnowana jest podpisami Popiela i Sieniewicza. Wszystkie były pisane na maszynie i drukowane na powielaczu. Niewiele jest tekstów pisanych odręcznie. W końcowej fazie działalności SP widać silne związki SP z CDUES z racji funkcji sprawowanych przez Sieniewicza. Ciekawe są też materiały dotyczące wydawnictwa ODNOWA.

Druga grupa ludzi była związana ze Stronnictwem Narodowym. Do niej należeli Antoni Dargas i Andrzej Szponder. Pierwszy z nich był redaktorem „Myśli Polskiej”, członkiem zarządu, a w końcowej fazie prezesem SN na Emigracji. Na forum ogólnym pełnił funkcję członka Tymczasowej Rady Jedności Narodowej. W jego spuściźnie znalazły się raporty prasowe z Teheranu, oświadczenia SN w sprawie polskiej oraz materiały ukazujące udział tej partii w życiu politycznym Europy. Z późniejszego okresu pochodzą materiały z działalności Rady Politycznej na emigracji czy Aktu Zjednoczenia Emigracji w Londynie. Próby jednoczenia emigracji ilustrują oświadczenia i rezolucje polskich stowarzyszeń. Wśród nich wyróżnia się aktywnością SN. Zachowały się teksty przemówień Tadeusza Bieleckiego, Zbigniewa Stypułkowskiego czy Stanisława Strońskiego, a także notatki (niekiedy stenogramowe) z dyskusji na łonie Stronnictwa. Wiele dokumentów w formie oryginału czy kopii maszynopisu ma dopisek „tajne”.

Niejako autonomiczną grupę tworzą akta Związku Pomorskiego w Wielkiej Brytanii. W zbiorach biblioteki znajduje się deklaracja programowa, notatki z zebrań zarządu i rezolucje Związku dotyczące stosunków polsko-niemieckich. Dargas, jako Kaszub z urodzenia i narodowiec, do 1960 r. mocno był związany z pracami Związku[5]. Świadczą o tym jego wypowiedzi i artykuły zamieszczane w prasie emigracyjnej.

Sporo akt jest poświęconych pracy dziennikarskiej Dargasa. Był on członkiem Związku Dziennikarzy RP w Londynie, .a także jednym z założycieli działającej w latach 1945-1949 w Londynie niezależnej agencji prasowej — „Continental News Service”. Możemy znaleźć regulamin pracy agencji, komunikaty jej korespondentów, a także dokumenty finansowe (np. preliminarze budżetowe).

W zbiorze Antoniego Dargasa znajduje się wiele jego dokumentów osobistych — zaświadczenia wojskowe, zdjęcia, notatki i obszerna korespondencja (w 8 teczkach).

Kolegą partyjnym i współpracownikiem Dargasa był Andrzej Jan Szponder. W okresie wojny partyzant AK („Janusz”, „Gradyw”), w cywilu był doktorem inżynierem górnictwa, założycielem i długoletnim prezesem Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis”.

Do biblioteki trafiły jego świadectwa szkolne, różnego rodzaju zaświadczenia, papiery z czasu pracy zawodowej w Niemczech, a także korespondencja dotycząca zarówno życia prywatnego, jak i publicznego. Swe życie polityczne związał z SN. Pisał do różnych gazet. Zachowało się 59 tekstów, z których ogromna część ukazała się drukiem. Po 1968 r. ułatwiał adaptację w nowym środowisku Polakom uciekającym z kraju przed represjami. Związał się też z pracami Kościoła. Aktywnie zaczął wcielać w życie myśl Prymasa Wyszyńskiego o odbudowie laikatu polskiego na obczyźnie. W rezultacie tego stworzył Stowarzyszenie Katolików Polskich w Niemczech i stanął na jego czele. W bibliotece znalazł się komplet akt z działalności tej organizacji od chwili jej powstania w 1978 r. aż do jej rozwiązania w 12 lat później. Są to statut, protokoły z posiedzeń, listy członków, teksty wygłoszonych referatów, relacje z wycieczek i pielgrzymek, spotkań z Ojcem Świętym w czasie jego pielgrzymek do Niemiec. Dokumentacja ilustruje też problemy, które musiało rozwiązywać Stowarzyszenie.

Materiały te uzupełnia bogata korespondencja z Episkopatem Polski i Niemiec, akta „Associatio Sanctus Benedictus Patronus Europae” oraz bliskie Szponderowi dokumentacje dotyczące szerzenia kultu Miłosierdzia Bożego.

Ciekawą kolekcję w bibliotece stanowi spuścizna po poecie i tłumaczu Zygmuncie Ławrynowiczu. Głównie są to maszynopisy poezji, które w większości ukazały się drukiem. Zdarzają się wiersze z licznymi poprawkami. Ponadto mamy teksty tłumaczeń. Bardzo interesująca jest rozmowa Ławrynowicza z kolegą po fachu Markiem Borowskim. Cenne są także zapiski osobiste, rozważania filozoficzno-literackie, a także sceny pokazujące elementy życia Polonii, czy komentarze na temat wydarzeń w kraju.

W zbiorach biblioteki KUL znalazły się też materiały po zmarłym niedawno malarzu i prozaiku Józefie Czapskim. Nierozłączną część jego życia stanowią dzienniki, które pisał i ilustrował od czasu wojny. Kserokopie ogromnej ich liczby (207 teczek różnej objętości, niektóre nawet do 400 kart) przeczytać można w KUL. Duża część tych materiałów ze zgromadzonych w bibliotece KUL została spożytkowana w badaniach naukowych. Ukazały się też wydawnictwa źródłowe.

Osoby Szpondera i Dargasa stały się tematem prac magisterskich na KUL[6]. Jan Wolski zamierza napisać pracę pt.: „Przyjdzie pora na słowo. Życie i twórczość Ławrynowicza”.

Można więc przyznać, że trud gromadzenia i opracowania akt nie idzie na marne.

Wykaz dokumentów Sekcji Rękopisów*

CZAPSKI Józef (1886-1993)

Rkp. 1473 Dzienniki Józefa Czapskiego za okres od 22 III 1942 r. do 1991 r. (30x20 cm, 207 teczek /brak nr 80, 82-83, 87, 96/, kserokopie rkps). Teczki zawierają trudno czytelny rękopis „Dziennika”, pisany w ZSRR, Palestynie, Egipcie, Rzymie, Londynie, Ottawie, Montrealu i w Paryżu. Na wielu kartach liczne rysunki, szkice portretów, pejzaże itp.

DARGAS Antoni (1915-1991)

Rkp. 1639 Papiery osobiste Antoniego Dargasa (1915-1991), 35x21 cm i mniejsze, rkps, mps, druk., k. 232, 3 notesy (25, 17, 45), 2 fot., luźne. Teczka zawiera m.in.: zaświadczenia wojskowe z lat 1944-1945, list wierzytelny stwierdzający członkostwo w Tymczasowej Radzie Jedności Narodowej, materiały dotyczące Związku Dziennikarzy RP w Londynie, zaproszenia na spotkania, posiedzenia i zebrania różnych organizacji, notesy z adresami i zapiskami A. Dargasa.

Rkp. 1640 Materiały szczątkowe dotyczące Rządu Polskiego w Londynie i Stronnictwa Narodowego na Emigracji z lat 1941-1953 (30x25 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 253, luźne). Teczka zawiera m.in.: Okólnik do umowy polsko-sowieckiej w 1941, raport prasowy Poselstwa RP z Teheranu, oświadczenia Stronnictwa Narodowego w sprawie polskiej, przemówienia T Bieleckiego i meldunki A. Zagórskiego, udział SN w życiu politycznym Europy.

Rkp. 1641 Materiały szczątkowe dotyczące działalności Rady Politycznej na emigracji w latach 1949-1953 (35x25 cm i mn., rkps, mps, druk, k. 118 + 28 fot., luźne). Teczka zawiera m.in.: wykazy członków Rady i komisji, notatki z posiedzeń Prezydium Rady wraz z serią zdjęć (1949-1953), rezolucje i memoriały Rady, komunikaty PAT (1951-1953).

Rkp. 1642 Materiały dotyczące zjednoczenia emigracji polskiej z lat 19531954 (35x25 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 110). Teczka zawiera m.in.: protokół dotyczący Aktu Zjednoczenia Emigracji w Londynie, rezolucje i oświadczenia polskich stowarzyszeń i organizacji emigracyjnych.

Rkp. 1643 Materiały dotyczące działającej w latach 1945-1949 niezależnej prasowej agencji Continental News Service w Londynie (30x21 cm i mn., rkp, mps, druk., k. 133, 3 notatniki /26+87+182/). Teczka zawiera m.in.: regulamin agencji, sprawy finansowe, wypowiedzi korespondentów.

Rkp. 1644 Fragmenty materiałów dotyczących działalności Związku Pomorskiego w Wielkiej Brytanii w latach 1945-1960 (35x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 158, luźne). Teczka zawiera m.in.: deklarację programową, notatki z zebrań zarządu, art. i wypowiedzi dotyczące spraw polsko-niemieckich.

Rkp. 1645 Materiały różne w zbiorach Antoniego Dargasa. Artykuły, teksty przemówień i dyskusji (35x25 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 180, luźne). Teczka zawiera m.in.: teksty autorstwa T Bieleckiego, T Borowicza, E. Hinterhoffa, H. Jagielskiego, J. Radomyskiego, S. Strońskiego, Z. Stypułkowskiego, J. Zdziechowskiego i in.

Rkp. 1646 The Polish-German Frontier in the Conference of Paris. A Selection of Documents. Akty i dokumenty dotyczące sprawy granic Polski na Konferencji Pokojowej w Paryżu 1918-1919 (25x20 cm., mps, k. 155).

Rkp.1647 J. Karbowski: O granicy polsko-niemieckiej. Cz.1 Granica Odra-Nysa Łużycka a Niemcy. Cz. 2 Co zyskała Polska i inne kraje Europy Środkowowschodniej (25x20 cm., mps, k. 44).

Rkp. 1648 T. Komarnicki: Próby stworzenia związku polsko-czechosłowackiego w okresie II wojny światowej (25x20 cm, mps, k. 83).

Rkp. 1649 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1940-1960. Litera A—F (26x20 cm i mn., rkps, mps, listów 193, k. 264). Teczka zawiera korespondencję z 47 osobami i 1 organizacją.

Rkp. 1650 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1941-1960. Litera G—K (26x21 cm i mn., rkps, mps, listów 241, k. 289). Teczka zawiera korespondencję z 43 osobami i 6 organizacjami.

Rkp. 1651 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1940-1959. Litera L—O (28x21 cm i mn., rkps, mps, listów 107, k. 147). Teczka zawiera korespondencję z 33 osobami i 1 organizacją.

Rkp. 1652 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1940-1959. Litera P—R (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 94, k. 122). Teczka zawiera korespondencję z 24 osobami i 3 organizacjami.

Rkp. 1653 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1948-1965. Litera S (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 149, k. 161.) Teczka zawiera korespondencję z 28 osobami i 4 organizacjami.

Rkp. 1654 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1940-1959. Litera T—Z (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 194, k. 251). Teczka zawiera korespondencję z 30 osobami i 5 organizacjami.

Rkp. 1655 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1948-1959. Litera A—K (25x20 cm, mps, listów 118, k. 158). Teczka zawiera kopie korespondencji z 52 osobami i 3 organizacjami.

Rkp. 1656 Korespondencja Antoniego Dargasa z lat 1940-1959. Litera P—R (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 94, k. 122). Teczka zawiera kopie korespondencji z 62 osobami i 2 organizacjami.

ŁAWRYNOWICZ Zygmunt (1925-1987)

Rkp. 1810 Zygmunt Ławrynowicz: Dokumenty osobiste, dyplomy, prace, informacje biograficzne z lat 1951-1988 (40x23 cm i mn., rkps, mps, druk., fot., k. 123). Teczka zawiera dokumenty z życia poety z dokumentacją fotogr., spis prac wydanych drukiem, tekst rozmowy z M. Barańskim, recenzje przekładów Ławrynowicza i jego wierszy, wspomnienia pośmiertne.

Rkp. 1811 Zygmunt Ławrynowicz: „Miscellanea” 1949-1987 (35x22 cm i mn., rkps, mps, 28 zeszytów + luźne karty). Teczka zawiera opisy bieżących wydarzeń w Polsce i na świecie, refleksje, zamyślenia, wiersze.

Rkp. 1812 Zygmunt Ławrynowicz: Notatniki z lat 1964-1978 (22x17 cm i mn., 10 notesów, k. 234). Teczka zawiera osobiste zapiski i spostrzeżenia.

Rkp. 1813 Zygmunt Ławrynowicz: Noty o twórczości młodych poetów krajowych. Po 1956 r. (25x20 cm, mps, k. 78). Teczka zawiera rozważania nt. poezji B. Drozdowskiego, Z. Herberta, A. Piotrowskiego, J. Szczawińskiego, S. Grochowiaka, J. Harasymowicza, T Karpowicza.

Rkp. 1814 Zygmunt Ławrynowicz: Kartki z notatnika, Notatnik londyński. 1973-1974 (32x21 cm, mps, k. 144). Teczka zawiera rozważania filozoficzno-literackie.

Rkp. 1815 Zygmunt Ławrynowicz: Notatnik szpitalny (14x19 cm, rkps, mps, k. 51). Teczka zawiera zbiorek wierszy napisany podczas pobytu w szpitalu. Wyd. w Londynie 1977 r.

Rkp. 1816 Zygmunt Ławrynowicz: Notatnik wakacyjny (33x21 cm i mn., mps, k. 21). Teczka zawiera zapiski z pobytu w El Port de la Selva w Katalonii.

Rkp. 1817 Zygmunt Ławrynowicz: Wiersze z lat 1950-1957 (26x20 cm i mn., mps, k. 289).

Rkp. 1818 Zygmunt Ławrynowicz: Wiersze do przyjaciół pisane w latach 1960-1980 (30x22 cm i mn., mps, k. 102).

Rkp. 1819 Zygmunt Ławrynowicz: Modlitwy pielgrzyma i inne wiersze pisane ok. 1980 r. (30x22 cm i mn., mps, k. 112).

Rkp. 1820 Zygmunt Ławrynowicz: 23 wiersze w języku angielskim, ok. 1969 r. (34x21 cm, mps, k. 23).

Rkp. 1821 Zygmunt Ławrynowicz: Błędne ogniki. Polskie miniaturki poetyckie na modłę japońskiego „Haiku” (29x21 cm i mn., mps, k. 206). Teczka zawiera ponadto korespondencję z Wydawnictwem „Pojezierze”.

Rkp. 1822 Zygmunt Ławrynowicz: Helga czyli kuszenie i zdrada. Wiersze z okolic lirycznych (30x21 cm, mps, k. 56).

Rkp. 1823 Zygmunt Ławrynowicz: Rozmaitości prozą. Drobne prace, wypowiedzi w dyskusjach, artykuły polemiczne z lat 1950-1985 (33x22 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 662). Teczka zawiera 42 teksty, bruliony notatek, zapiski o literaturze.

Rkp. 1824 Eugenio Montale, poeta włoski ur. 1896 r.: Poezje wybrane (32x20 cm i mn., mps, k. 86).

Teczka zawiera przekład i wstęp Lawrynowicza wyd. w Londynie w 1991 r., recepcję z tego tomiku oraz życiorys Montale.

Rkp. 1825 Materiały dotyczące życia i działalności Eugenio Montale. Ok. 1970 (25x20 cm i mn., k. 288).

Rkp. 1826 Diego Fabri: Proces Jezusa. Tłum. Z. Ławrynowicz (25x20 cm, rkps, mps, k. 326).

Rkp. 1827 John Robinson Jeffers (1887-1962): Wiersze wybrane. Wybrał i przełożył Z. Ławrynowicz. 1968-1974 (33x20 cm i mn., rkps, mps, k. 225).

Rkp. 1828 Giuseppe Ungaretti (1888-1970), poeta włoski. Życie człowieka. Wybór wierszy, przekł. i oprac. Z. Ławrynowicz. Druk.: Warszawa 1975 (33x20 cm i mn., mps, k. 241). Teczka zawiera m.in. recenzję wydawnictwa i odpowiedź recenzentom oraz inf. biograficzne nt. Ungarettiego.

Rkp. 1829 Materiały dotyczące życia i działalności Giuseppe Ungarettiego. Ok. 1970 (26x20 cm i mn., rkps, mps, k. 426).

Rkp. 1830 Tomasz Merton: Domysły współwinnego widza. Druk: Poznań 1994. Tłum. i wstęp Z. Ławrynowicz. (32x22 cm i mn., rkps, mps, k. 288).

Rkp. 1831 Zygmunt Ławrynowicz: Listy do mojego diabła. Tłum. książki André Frossarda pt. 36 dowodów na istnienie diabla. Druk.: Poznań 1987 (30x31 cm, mps, k. 63).

Rkp. 1832 Zygmunt Ławrynowicz: Opowieść o dobrym pastorze z Tołminkiejmów (Krystynie Donelajtisie) oraz tłumaczenie jego książki pt.: Pory roku — Metai (1978-1992). Druk.: Białystok 1982. Dołącz. Pomocniczy słownik do Metai (30x21 cm i mn., rkps, mps, k. 129).

Rkp. 1833 Henri de Montherlant (ur. 1896-1972): Malatesta, „Pasiphae”. Dramaty tłum. Z. Ławrynowicz (35x22 cm i mn., mps, k. 86).

Rkp. 1834 Materiały dotyczące Andrzeja Seweryna Kopczyńskiego (19271954), alpinisty, od 1946 r. na emigracji (1950-1954, 34x21 cm. i mn., rkps, mps, k. 231,6 fot.). Teczka zawiera życiorys, testament, dokumenty spadkowe, dziennik z 1952-1954 r, bruliony notatek, wiersze z lat 1950-1954, korespondencję Z. Ławrynowicza z rodziną Kopczyńskiego 1954 r

Rkp. 1835 Korespondencja rodzinna Zygmunta Ławrynowicza z lat 19471987 (34x22 cm i mn., rkps, mps, listów 509, k. 1137).

Rkp. 1836 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1956-1987. Litera A—F (33x22 cm i mn., rkps, mps, listów 85, k. 126). Teczka zawiera kopie listów do 22 osób i 3 instytucji.

Rkp. 1837 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1957-1987. Litera G—H (34x23 cm i mn., rkps, mps, listów 103, k. 209). Teczka zawiera kopie listów do 7 osób.

Rkp. 1838 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1955-1987. Litera I—K (34x23 cm i mn., rkps, mps, listów 137, k. 222). Teczka zawiera kopie listów do 14 osób i 6 instytucji.

Rkp. 1839 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1955-1987. Litera L—O (33x22 cm i mn., rkps, mps, listów 110, k. 174). Teczka zawiera kopie listów do 10 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1840 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1958-1987. Litera P (33x23cm i mn., rkps, mps, listów 197, k. 292). Teczka zawiera kopie listów do 9 osób i 5 instytucji.

Rkp. 1841 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1952-1987. Litera R—Z (32x23 cm i mn., rkps, mps, listów 141, k. 240). Teczka zawiera kopie listów do 12 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1842 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1949-1987. Litera A—E (33x22 cm i mn., rkps, mps, listów 154, k. 206). Teczka zawiera listy od 36 osób i 3 instytucji.

Rkp. 1843 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1955-1987. Litera F—H (34x24 cm i mn., rkps, mps, listów 172, k. 215). Teczka zawiera listy od 21 osób.

Rkp. 1844 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1949-1988. Litera I—K (34x24 cm i mn., rkps, mps, listów 184, k. 262). Teczka zawiera listy od 21 osób i 7 instytucji.

Rkp. 1845 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1948-1986. Litera L—O (34x22 cm i mn., rkps, mps, listów 123, k. 154). Teczka zawiera listy od 14 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1846 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1952-1987. Litera P (34x22 cm i mn., rkps, mps, listów 192, k. 238). Teczka zawiera listy od 13 osób i 4 instytucji.

Rkp. 1847 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1952-1987. Litera R-T (34x22 cm i mn., rkps, mps, listów 173, k. 222). Teczka zawiera listy od 19 osób i 5 instytucji.

Rkp. 1848 Korespondencja Zygmunta Ławrynowicza z lat 1950-1986. Litera U-Z (34x22 cm i mn., rkps, mps, listów 189, k. 306). Teczka zawiera listy od 11 osób i 9 instytucji.

Rkp. 1849 Nino Slavenschi: „Tryptyk serdeczny”. Tłum. z włoskiego Z. Ławrynowicz po 1972 r. (25x20 cm, mps, k. 151).

POPIEL Karol (1887-1977)

Rkp. 2014 Papiery osobiste Karola Popiela (1887-1977) (34x22 cm i mn., rkps, mps, k. 312). Teczka zawiera materiały do życiorysu Popiela, dyplom honorowy „Unitas et Liber-tas “, ostatnia wola Popiela i jego pogrzeb, listy kondolencyjne, drobne prace, przemówienia i wywiady K. Popiela.

Rkp. 2015 Karol Popiel: Wspomnienia dotyczące lat 1922-1927 (28x22 cm i mn., rkps, mps, k. 187). Teczka dotyczy działalności politycznej Popiela do czasu złożenia mandatu poselskiego spisane przez autora w latach 1965-68).

Rkp. 2016 Karol Popiel: „Życiorys”, ok. 1960 (28x22 cm., mps, k. 203). Teczka obejmuje wspomnienia od wczesnego dzieciństwa do 1917 r.

Rkp. 2017 Korespondencja Karola Popiela z lat 1945-1976 (35x22 cm i mn., rkps, mps, listów 64, k. 116). Teczka zawiera listy od 26 osób i 3 instytucji.

Rkp. 2018 Korespondencja Karola Popiela z lat 1945-1977 (30x22 cm i mn., mps, listów 74, k. 109). Teczka zawiera kopie listów do 43 osób i 5 instytucji.

SIENIEWICZ Konrad (1912-1996)

Rkp. 1996 Papiery osobiste Konrada Sieniewicza 1946-1990 (30x21 cm i mn., rkps, mps, k. 150, 30 fot.). Teczka zawiera materiały do życiorysu, jego pracy politycznej (m.in. kontakty z władzami PRL), wrażenia z podróży, m.in. do Polski.

Rkp. 1997 Przemówienia Konrada Sieniewicza, raporty, noty, oświadczenia dotyczące praw człowieka wygłoszone na międzynarodowych konferencjach, seminariach ONZ z lat 1954-1988 (30x22 cm i mn., rkps, mps, k. 256).

Rkp. 1998 Prace Konrada Sieniewicza z lat 1949-1990. Artykuły, teksty przemówień na kongresach i zjazdach (32x22 c. i mn., rkps, mps, k. 504). Teczka zawiera 27 obszerniejszych tekstów pisanych po polsku, francusku i angielsku oraz wiele pomniejszych.

Rkp. 1999 Luźne notatki, zapiski, fragmenty wspomnień z okresu wojny, bruliony przemówień Konrada Sieniewicza z lat 1945-1980 (28x22 cm i mn., rkps, mps, k. 434).

Rkp. 2000 Wspomnienia Konrada Sieniewicza napisane w latach 19601970 (27x21 cm i mn., rkps, k. 106). Teczka zawiera trzy okresy w jego życiu: wyjazd z Polski i pierwsze chwile na obczyźnie 1945-1946, pobyt w USA, przebywanie wśród emigracji polskiej we Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii.

Rkp. 2001 Refleksje Konrada Sieniewicza związane z I pielgrzymką Jana Pawła II do Polski w 1979 r. (28x22 cm, mps, k. 61).

Rkp. 2002 Konrad Sieniewicz: Chrześcijańska Demokracja, ok. 1950 (28x22 cm, rkps, k. 46.) Teczka zawiera historię partii, charakterystykę jej przywódców i działalności konspiracyjnej i emigracyjnej. Liczne poprawki i dopiski K. Popiela.

Rkp. 2003 Korespondencja prywatna Konrada Sieniewicza z lat 1945-1991. Litera A—G (31x21 cm i mn., rkps, mps, listów 138, k. 161). Teczka zawiera listy od 56 osób i 3 instytucji.

Rkp. 2004 Korespondencja prywatna Konrada Sieniewicza z lat 1947-1991. Litera H—O (31 x21 cm i mn., rkps, mps, listów 164, k. 192). Teczka zawiera listy od 59 osób i I instytucji.

Rkp. 2005 Korespondencja prywatna Konrada Sieniewicza z lat 1945-1991. Litera P—Z (31x21 cm i mn., rkps, mps, listów 163, k. 185). Teczka zawiera listy od 50 osób i 1 instytucji.

Rkp. 2006 Korespondencja prywatna Konrada Sieniewicza z lat 1946-1992 (31x21 cm i mn., rkps, mps, listów 138, k. 161). Teczka zawiera kopie listów do 66 osób i 5 instytucji.

STRONNICTWO PRACY

Rkp. 2007 Materiały dotyczące przeważnie emigracyjnej działalności Stronnictwa Pracy oraz innych organizacji i stowarzyszeń chrześcijańsko-demokratycznych. Pisma, oświadczenia, protokoły z lat 1943-1949 (33x21 cm i mn., rkps, mps, k. 254). Teczka zawiera m.in: deklarację porozumienia w 1943 r. (SP, SN, PSL, PPS), statut SP, materiały z kongresów SP, dokumentacja działalności SP na Wychodźstwie do 1949r.

Rkp. 2008 Materiały ogólne dotyczące historii emigracyjnej działalności SP z lat 1948-1982 (33x21 cm i mn., rkps, mps, k. 195). Teczka zawiera różne oświadczenia, noty SP głównie autorstwa Popiela i Sieniewicza, komunikaty zjazdów kongresowych, sprawozdania Prezydium SP.

Rkp. 2009 Materiały dotyczące przeważnie emigracyjnej działalności Stronnictwa Pracy oraz innych organizacji i stowarzyszeń narodowo-chrześcijańskich z lat 1950-1962 (33x22 cm i mn., rkps, mps, k. 277). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń Prezydium SP w Paryżu, komunikaty Zarządu Głównego SP, program miesięcznika „Ruch Chrześcijańsko-Społeczny”, Statut „Chrześcijańskiego Zjednoczenia Polskiego “.

Rkp. 2010 Materiały dotyczące przeważnie emigracyjnej działalności Stronnictwa Pracy oraz innych organizacji i stowarzyszeń narodowo-chrześcijańskich z lat 1965-1990 (30x22 cm i mn., rkps, mps, k. 324). Teczka zawiera m.in. komunikaty i oświadczenia SP,, wytyczne polityczne działalności SP, sprawozdania z działalności SP

Rkp. 2011 Materiały dotyczące przeważnie spraw finansowych w emigracyjnej działalności Stronnictwa Pracy w latach 1946-1948 (28x22 cm i mn., rkps, mps, k. 111). Teczka zawiera preliminarze budżetowe, sprawozdania finansowe, kwitariusze, relacje ze sprowadzania działaczy SP, korespondencja.

SZPONDER Jan Andrzej (1920-1990)

Rkp. 1600 Materiały osobiste dra inż. górnika Jana Andrzeja Szpondera (ps. okupac. „Janusz”, aut. publik. pod ps. J.A. Maryański, Jan Szeliga, „jasz”) 1920-1990. Prezes Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis”, działacz Stronnictwa Narodowego (28x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 171). Teczka zawiera m.in.: świadectwa szkolne, arkusze ewidencyjne, szkice biograficzne, zaświadczenia (m.in. weryfikacyjne), papiery dotyczące pracy zawodowej, dyplom doktorski, papiery dotyczące zmiany obywatelstwa.

Rkp. 1601 Wspomnienia o Janie Szponderze napisane po jego śmierci. 1990-1991 (29x21 cm, rkps, mps, k. 52). Teczka zawiera wspomnienia napisane przez 13 osób, w tym przez bpa B. Bejze.

Rkp. 1602 Materiały dotyczące działalności Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w latach 1979-1989. Spotkania w parafiach polskich, spotkania opłatkowe, rekolekcje, pielgrzymki. Teczka zawiera m.in.: wypowiedzi i prelekcje J. Szpondera, m.in. o celach i założeniach stowarzyszenia, relacje ze spotkań, rekolekcji i pielgrzymek.

Rkp. 1603 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie I kadencji od 9 IX 1978 r. do 16 VI 1979 r. (29x21 cm. i mn., rkps, mps, druk., k. 144). Teczka zawiera m.in.: akt założenia stowarzyszenia i jego statut, protokoły z posiedzeń i referaty okolicznościowe.

Rkp. 1604 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie II kadencji od czerwca 1979 r. do lutego 1981 r. (29x21 cm. i mn., rkps, mps, druk., k. 102). Teczka zawiera m.in.: listy członków, protokoły z posiedzeń, sprostowania i uzupełnienia do protokołów.

Rkp. 1605 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie III kadencji od marca 1981 r. do kwietnia 1983 r. (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 129). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń, oświadczenia i sprostowania nieścisłości.

Rkp. 1606 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie IV kadencji od czerwca do kwietnia 1983 r. (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 97). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń, oświadczenia, komunikaty do członków stowarzyszenia.

Rkp. 1607 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie V kadencji od listopada 1983 r. do listopada 1986 r. (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 146). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń, oświadczenia, uwagi polemiczne prezesa i członków zarządu.

Rkp. 1608 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie VI kadencji od grudnia 1986 do grudnia 1989 (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 99). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń, oświadczenia, problemy dyskusyjne.

Rkp. 1609 Materiały dotyczące działalności zarządu Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w okresie VII (ostatniej) kadencji w latach 1989-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 63). Teczka zawiera m.in.: protokoły z posiedzeń, oświadczenia, sprawozdania, protokół walnego zebrania w dniu 21 XI 1990 r. o likwidacji stowarzyszenia.

Rkp. 1610 Materiały dotyczące organizacyjnej działalności Jana Szpondera jako prezesa Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” w latach 1980-1987 (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 186).

Teczka zawiera m.in.: Relacje ze spotkań z Ojcem św. w 1980, 1984 i 1987 r., udział stowarzyszenia na Katholokentagu w 1982, 1984 i 1986 r

Rkp. 1611 Materiały dotyczące działalności Jana Szpondera w Associatio Sanctus Benedictus Patronus Europae z lat 1982-1988 (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 153). Teczka zawiera m.in.: statut Associatio i materiały dotyczące kongresów (w tym referaty J. Szpondera).

Rkp. 1612 Korespondencja Jana Szpondera w sprawach Associatio Sanctus Benedictus Patronus Europae z lat 1982-1989 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 130, k. 140). Teczka zawiera listy od 20 osób oraz kopie listów do 14 osób.

Rkp. 1613 Materiały dotyczące kultu Miłosierdzia Bożego „Jezu ufam Tobie” (29x21 cm, rkp, mps, druk., k. 240). Teczka zawiera materiały dotyczące uroczystości Miłosierdzia Bożego w Niemczech i w Polsce, zeznania osobiste J. Szpondera, korespondencja 18 osób i 5 instytucji do J. Szpondera oraz kopie jego listów do 18 osób i 7 instytucji.

Rkp. 1614 Materiały dotyczące Domu Polskiego w Rzymie i Fundacji Jana Pawła II (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 143). Teczka zawiera m.in. wypowiedzi J. Szpondera nt. Polskiego Hospicjum i kard. Rubi-na nt. Fundacji oraz listy w tych sprawach do J. Szpondera od 5 osób i 6 instytucji oraz kopie listów J. Szpondera do 5 osób i I instytucji, wycinki prasowe.

Rkp. 1615 Materiały dotyczące kontaktów Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” z organizacjami i stowarzyszeniami polskimi działającymi na terenie Niemiec i innych krajów europejskich z lat 1978-1989 (29x21 cm i mn., rkps, mps, druk., k. 193). Teczka zawiera m.in. wykazy duchowieństwa polskiego pracującego na terenie Niemiec w latach 1978-1988, korespondencję od 10 instytucji oraz kopie listów J. Szpondera do 3 osób i 6 instytucji.

Rkp. 1616 Korespondencja Jana Szpondera z niemieckimi organizacjami katolickimi lub ich przedstawicielami w latach 1979-1989 (29x21 cm, i mn., rkps, mps, listów 100, k. 102). Teczka zawiera listy od 2 osób i 19 instytucji oraz kopie listów do 7 osób i 8 instytucji.

Rkp. 1617 Rozprawy, artykuły, przemówienia, glosy w dyskusji, notatki i zapiski Jana Szpondera z lat 1951-1990 (45x21 cm i mn., rkps., mps, druk., k. 446). Teczka zawiera 59 tytułów tekstów (wiele drukowanych) oraz notatki autora.

Rkp. 1618 Korespondencja Jana Szpondera. Listy, życzenia świąteczne od biskupów polskich i innych dostojników kościelnych z lat 1973-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 165, k. 203). Teczka zawiera listy od 29 osób.

Rkp. 1619 Korespondencja Jana Szpondera. Kopie listów do Papieża Jana Pawła II, biskupów polskich i in. dostojników kościelnych z lat 1977-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 105, k. 136). Teczka zawiera listy do 16 osób.

Rkp. 1620 Korespondencja Jana Szpondera. Listy, karty z życzeniami świątecznymi od biskupów i in. niemieckich dostojników kościelnych z lat 1978-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 157, k. 174). Teczka zawiera listy od 33 osób.

Rkp. 1621 Korespondencja Jana Szpondera. Kopie listów do biskupów i in. niemieckich dostojników kościelnych z lat 1978-1989 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 51, k. 56). Teczka zawiera listy od 19 osób, list otwarty do biskupów niemieckich.

Rkp. 1622 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1979-1990. Litera A—F (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 169, k. 219). Teczka zawiera listy od 46 osób i 4 instytucji.

Rkp. 1623 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1966-1990. Litera G—J (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 153, k. 174). Teczka zawiera listy od 26 osób i 3 instytucji.

Rkp. 1624 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1977-1990. Litera K (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 209, k. 231). Teczka zawiera listy od 38 osób i 1 instytucji.

Rkp. 1625 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1963-1990. Litera L—P (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 205, k. 262). Teczka zawiera listy od 56 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1626 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1954-1990. Litera G—J (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 130, k. 277). Teczka zawiera listy od 52 osób i 6 instytucji.

Rkp. 1627 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1954-1991. Litera T—Ż (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 179, k. 262). Teczka zawiera listy od 35 osób i 4 instytucji, wypowiedzi i listy antypolskie 19791991.

Rkp. 1628 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1966-1990. Litera A—J (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 200, k. 209). Teczka zawiera kopie listów do 73 osób i 6 instytucji.

Rkp. 1629 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1978-1989. Litera K—O (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 242, k. 252). Teczka zawiera kopie listów do 76 osób i 5 instytucji.

Rkp. 1630 Korespondencja Jana Szpondera z lat 1966-1990. Litera A—J (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 293, k. 321). Teczka zawiera kopie listów do 103 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1631 Korespondencja Steni Szponder z roku 1990. Listy i telegramy z racji śmierci jej męża Jana Szpondera (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 188, k. 228).Teczka zawiera listy od 143 osób i 15 instytucji.

Rkp. 1632 Wycinki prasowe dotyczące działalności Stowarzyszenia Katolików Polskich w Niemczech „Polonia Semper Fidelis” i Jana Szpondera z lat 1978-1990 (29x21 mn. i większe, mps, druk., k. 271).Teczka zawiera wycinki z 10 gazet i czasopism dotyczących życia stowarzyszenia i wpisy do księgi pamiątkowej.

Rkp. 1633 Materiały Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w Liszkach, Stronnictwa Narodowego z lat 1923-1938 oraz udziału i działalności w tych organizacjach Jana Szpondera (29X21 i mn., rkps, mps, druk., k. 301). Teczka zawiera protokoły i sprawozdania organizacji w Liszkach z lat 1923-1939, zapiski Szpondera z jego działalności w konspiracji i okresu 1947-1949, teksty Szpondera nt. SN.

Rkp. 1634 Korespondencja Jana Szpondera z członkami Stronnictwa Narodowego w sprawach Stronnictwa z lat 1950-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 302, k. 390). Teczka zawiera listy od 41 osób i 10 instytucji.

Rkp. 1634 Korespondencja Jana Szpondera z członkami Stronnictwa Narodowego w sprawach Stronnictwa Narodowego z lat 1950-1990 (29x21 cm i mn., rkps, mps, listów 123, k. 166). Teczka zawiera kopie listów do 30 osób i 5 instytucji.