Skip to main content

Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii. Krok do przodu

Referat wygłoszony na XXVI sesji Stałej Konferencji MABPZ - Kraków 2004 r.

Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii. Krok do przodu

Referat wygłoszony na XXVI sesji Stałej Konferencji MABPZ - Kraków 2004 r.

Założone w 1998 roku budapeszteńskie Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii zostało we wrześniu ubiegłego roku w szwajcarskim Rapperswil przyjęte w poczet członków Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Odbyło się to w okresie, kiedy nasza niewielka instytucja miała już (od początku roku, choć jedynie symbolicznie) jako swoją filię ruiny dawnej wsi polskiej o nazwie Derenk, znajdujące się w północno-wschodniej części Węgier, na terenach jednego z parków narodowych. Przygotowywaliśmy się też wówczas do otwarcia drugiej filii, „Domu pamięci Derenku” w zamieszkałej przez Derenckich potomków polskiej wsi Andrastanya (na północ od miasta Miskolc), którego to aktu (otwarcia i oddania do użytku pierwszej izby) dokonaliśmy miesiąc później, w październiku.

Od czasu spotkania w Rapperswilu upłynął rok. W związku z tym pragnę przedstawić w błyskawicznym skrócie charakter prac i dokonań w zakresie dalszego rozwoju naszego muzeum i archiwum oraz wskazać na te najważniejsze zamierzenia, których realizacja już została rozpoczęta.

Przede wszystkim rozbudowujemy terytorialnie naszą instytucję. W pierwszej połowie bieżącego roku przyjęliśmy w rzeczywiste użytkowanie tereny derenckie, na podstawie umowy zawartej z przedstawicielem właściciela, którym jest państwo węgierskie —i zaczęliśmy je zagospodarowywać już nie tylko symbolicznie. Sporządzone zostały całościowe plany rozwoju owego obszaru (rzędu kilku hektarów), przy czym ocalały w części budynek szkolny zostanie zamieniony na wolnostojące, otwarte muzeum. Prace mające na celu odbudowę tego budynku zostały już rozpoczęte. Rozpoczęte zostały też prace przy rekonstrukcji miejscowego cmentarza. Powstało porozumienie z dyrekcją Parku Narodowego (o nazwie Aggtelek, obok granicy węgiersko-słowackiej) odnośnie zmiany niektórych szlaków turystycznych — pieszych i rowerowych — tak, aby biegły przez Derenk.

W Andrástanyi zbieramy związane z życiem w Derenku przedmioty, przy pomocy których zostanie urządzona druga izba „Domu pamięci Derenku”. W tym samym czasie dokonaliśmy inwentaryzacji eksponatów pierwszej, otwartej w ubiegłym roku izby.

Największym, rozpoczętym w bieżącym roku przedsięwzięciem jest rozbudowa budynku głównego, budapeszteńskiego. Nastąpi podwojenie powierzchni wystawienniczej oraz archiwalno-magazynowej dzięki zamianie poddasza na przestrzeń użytkową. Obecnie, a więc jeszcze w bieżącym roku, sporządzone zostaną (zamówione już) plany wykonawcze oraz zezwolenia budowlane. Zaplanowano też pod tym względem dwa następne lata. Rok przyszły będzie — według założeń, których szybkość realizacyjna zależeć będzie od ilości i terminów uzyskanych funduszy — głównym rokiem wykonawczym. Zakończenie prac budowlanych (przynajmniej w głównych zarysach) przewidujemy na połowę roku 2006, tak aby zaprojektowana do Budapesztu na ów rok sesja Stałej Konferencji odbyła się w salach powiększonego i upiększonego budynku muzealnego.

Dużym osiągnięciem organizacyjnym oraz artystycznym bieżącego roku była międzynarodowa wystawa prac artystów plastyków z czterech krajów wyszehradzkich „Cztery nieba”, czynna w czerwcu i lipcu w Budapeszcie, a przygotowana z okazji dorocznego Dnia Węgierskiej Polonii (26 czerwca). Wystawa miała charakter o tyle niecodzienny, że uczestniczyli w niej jedynie tacy artyści—nawet mieszkający w Polsce—którzy przynajmniej część życia spędzili w warunkach mniejszościowych, poza dzisiejszymi granicami Rzeczypospolitej. Ze strony węgierskiej Polonii udział w ekspozycji wzięli członkowie istniejącego od 1996 roku Forum Twórców Polonijnych na Węgrzech. Przewidujemy na przyszły rok prezentację wystawy „Cztery nieba” w pozostałych krajach wyszehradzkich, a więc i w Polsce.

Przy okazji pragnę nadmienić, że tworzymy przy budapeszteńskiej instytucji kolekcję wystaw objazdowych, przeznaczonych do wypożyczania ich przez organizacje polonijne na Węgrzech, ale w razie potrzeby i gdzie indziej. Obecnie dysponujemy dwoma zestawami. Jeden to „Polskie budownictwo drewniane” autorstwa wybitnego warszawskiego fotografika Jana Świderskiego. Jest to sugestywny zbiór czarno-białych fotogramów, ukazujący ginącą już drewnianą wieś polską. Zestaw drugi nosi nazwę „Szlakiem orlich gniazd” i przedstawia (będące najczęściej w ruinie) zamki południowej Polski. Prócz tego przygotowujemy trzecią wystawę objazdową, poświęconą „Pomięci Derenku”, której pierwszą część pokazaliśmy w lipcu, na polach Derenku, przed kaplicą, podczas dorocznego odpustu, który i teraz zgromadził kilkaset osób, Polaków, Węgrów i Słowaków.

W listopadzie bieżącego roku odbędzie się w organizacji budapeszteńskiej instytucji II Konferencja poświęcona historii węgierskiej Polonii. Główną tematyką zbliżającej się konferencji będą polonica znajdujące się w węgierskich zbiorach muzealnych i archiwalnych. Liczymy na to, że dzięki wygłoszonym referatom powstanie możliwość uzyskania wiadomości i o takich materiałach (dziełach sztuki, dokumentach), które, będąc ukryte w magazynach przed ludzkim wzrokiem, są nam nieznane, tymczasem z biegiem czasu będą w stanie wzbogacić nasze zbiory, przynajmniej jako eksponaty przekazane przez właścicieli w długotrwały depozyt.

Ponieważ Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii miało —po pierwszych kilku miesiącach istnienia —mniej więcej dwuletnią przerwę w rozwoju i musiało potem łapać drugi oddech, w tym uzyskać również odpowiednie środki materialne, dlatego publikacjami zaczęło zajmować się dopiero w bieżącym roku. Pierwszą z nich był kolorowy katalog wspomnianej już międzynarodowej wystawy Cztery nieba. Druga publikacja, której współwydawcą jest Muzeum to książka In memoriam Derenk autorstwa naszego współpracownika historyka i muzeologa, dr. Tibora Rémiása. Przedstawia ona źródła polskości Derenku na podstawie kościelnych wykazów z ksiąg zgonów, zebranych za okres prawie dwóch stuleci (do roku 1942, kiedy to wieś została zlikwidowana). Wiele źródłowych wiadomości związanych z powstaniem oraz rozwojem Muzeum przynosi książka Polska flaga nad Dunajem mojego autorstwa. Wydawcą tej publikacji jest wprawdzie Ogólnokrajowy Samorząd Mniejszości Polskiej na Węgrzech (czyli organ założycielski i prowadzący Muzeum, a nie samo Muzeum), kilka rozdziałów jest jednak poświęconych tematyce muzealnej.

Mówiąc o publikacjach, konieczne trzeba podkreślić, iż w ubiegłym roku, w lipcu utworzona została internetowa witryna węgierskiej Polonii: www.Polonia.hu. Jedna ze stron poświęcona jest sprawom naszego Muzeum i Archiwum.

W zakresie liczby i wartości zbiorów muzealnych nie nastąpił znaczny przyrost, natomiast powiększają się, zapoczątkowane półtora roku temu, zbiory archiwalne. Dotyczy to szczególnie materiałów związanych z działalnością organizacji polonijnych na Węgrzech.

Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii mieści się poza centrum stolicy Węgier, znajduje się jednak w dzielnicy, o której śmiało można powiedzieć, że jest centrum polskości na Węgrzech. Stoi tam zbudowany jeszcze w okresie międzywojennym Polski Kościół Parafialny, obok niego Dom Polski — siedziba Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech pw. św. Wojciecha, który, po zakończonej dwa lata temu przebudowie i rozbudowie stał się jednym z najważniejszych miejsc polonijnych spotkań i imprez kulturalnych. Budynek muzealny sąsiaduje przy tym z siedzibą Ogólnokrajowego Samorządu Mniejszości Polskiej. Bliskość tylu ośrodków polonijnych powoduje, że zwiększa się liczba osób zwiedzających zbiory muzealno-archiwalne w Budapeszcie, w tym wycieczek i grup młodzieżowych. Dni otwarcia to wtorki i czwartki, w godzinach 12-16, oraz w innych terminach, po uzgodnieniu czasu. W ubiegłym roku liczba zwiedzających osiągnęła poziom około 1200 osób. W roku bieżącym liczba ta powinna zostać przekroczona.

Podsumowując, uważam, że Muzeum i Archiwum Węgierskiej Polonii poczyniło w okresie ostatniego roku krok, który można chyba uznać za nowy, wyraźny krok naprzód.

Tagi

Więcej o Autorze (Autorach)

0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)

Konrad Sutarski

Dr Konrad Sutarski.... Lorem ipsum... do uzupelnienia...

Copyrights

COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika