Skip to main content

Archiwa, biblioteki i muzea Polonii w Orchard Lake

Referat wygłoszony na XV sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rzym 1993 r.

Archiwa, biblioteki i muzea Polonii w Orchard Lake

Referat wygłoszony na XV sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rzym 1993 r.

Najbogatsze Archiwa, Biblioteki i Muzea Polonii w Orchard Lake są w sposób naturalny związane z Polonijnymi Zakładami Naukowymi Seminarium Polskiego w Orchard Lake. Obecne Zakłady powstały w 1885 roku, kiedy to ks. Józef Dąbrowski, w oparciu o bullę papieża Leona XIII z dnia 14 stycznia 1879 roku, założył w 1885 roku w Detroit Polskie Seminarium, którego zadaniem było kształcenie polskich księży dla duszpasterstwa w polskich parafiach. Najpierw założone zostało Seminarium, a następni rektorzy powołali Szkołę Wyższą (gimnazjum) i Kolegium Najśw. Maryi Panny. Natomiast w ostatnich trzydziestu latach powołane zostały instytuty naukowe, które są ośrodkami badawczymi nad duszpasterstwem i dziejami Polonii, a w ostatnich dwudziestu latach zostały wyodrębnione: archiwa, biblioteki i muzea Polonii[1].

W działalności i dynamicznym rozwoju szkół najpierw w Detroit, a od 1909 roku w Orchard Lake (oddalonym o 20 mil od Detroit), należy dopatrywać się nie tylko początków bogatych zbiorów archiwalnych, ale ciągłego ich powiększania i rozwoju. W historii 109-letnich dziejów Polonijnych Zakładów nagromadzone zostały rękopisy, stare druki, polonica amerykańskie, czasopisma polskie i polonijne, dokumentacja fotograficzna, zbiory specjalne takie jak kartografia, numizmatyka, filatelistyka, kolekcje indywidualnych osób.

Pierwszym i wieloletnim archiwariuszem był ks. prof. Józef Swastek (10.III.1913 - 5.IX.1977)[2]. Dla Archiwum w Orchard Lake ks. Swastek pozostał wprost nieocenionym mistrzem w zbieraniu archiwaliów. Doskonale znal i w swych wykładach zachęcał uczniów, by przeglądali strychy, piwnice kościołów, plebanii, lokali organizacji i wszelkie drobiazgi przesyłali do archiwum.

Ks. Swastek pełnił funkcję archiwisty metropolii detroickiej, był profesorem historii Kościoła w Ameryce i Polsce, miał wykłady z historii Polonii, był redaktorem czasopism: „Polish American Studies” i „Biuletynu”, opracował pierwszy krótki przewodnik po polonijnych archiwach[3]. Był autorem ponad 200 artykułów z historii Polonii Amerykańskiej[4]. Ks. Swastkowi nie starczyło czasu na porządkowanie i katalogowanie zbiorów. Jedynie zapoczątkował pewne działy, jak np. polonica amerykańskie od 1875-1900 roku, dział druków z autografami, wydzielił kilka regałów na modlitewniki, osobno znajdowały się księgi jubileuszowe polonijnych parafii i organizacji, alfabetycznie ułożył czasopisma wydawane w Polsce i polonijne z różnych krajów, gromadził systematycznie artykuły z prasy na tematy polonijne. Otrzymał wiele cennych kolekcji m.in. po ks. Franciszku Bolku wydawcy encyklopedii polonijnej, dr. Antonim Małłku działaczu polonijnym, bpie Stefanie Woźnickim liderze polonijnym. Zbiory powiększały się wraz z powstawaniem i rozwojem szkół.

Z chwilą objęcia Archiwum przez nowego dyrektora w 1978 r. rozpoczyna się nowa karta historii i rozwoju instytucji.

Organizacja archiwum

Archiwa w Orchard Lake jako odrębna i samodzielna instytucja, posiadająca materiały o charakterze zróżnicowanym, otrzymały teoretyczną organizację opracowaną przez ks. Swastka na krótko przed jego śmiercią. Zbiory zostały zgrupowane w trzech głównych zespołach bądź kategoriach archiwalnych: 

  1. Kolekcje instytucji szkolnych i centrów;
  2. Kolekcje polonijne;
  3. Kolekcje polskie. Każda grupa lub kategoria zawiera z kolei manuskrypty (rękopisy i maszynopisy), materiały drukowane (periodyki, wydawnictwa okolicznościowe, ulotki i książki), materiały (fotografie, slajdy, ilustracje) i źródła pamiątkowe (memorabilia, medale, monety, znaczki). Wyżej wymieniony materiał miał być zgrupowany według serii lub podserii.

I. Kolekcja instytucji i centrów zgromadziła różne dokumenty powstałe w trakcie organizowania i działalności Szkół w Orchard Lake a więc Seminarium Polskiego Św.. Cyryla i Metodego, Kolegium NMP i Szkoły Wyższej NMP oraz Centrów. Ten dział ma pięć serii:

  1. Dokumenty rektorów — personalia, korespondencja, różne pisma.
  2. Dokumenty szkolne: dzienniki, programy, wykłady. 3. Dokumenty członków fakultetu: personalia rękopisy, notatki, publikacje. 4. Materiały studenckie: prace magisterskie, programy, publikacje, kroniki klubów, odznaczenia, trofea sportowe. 5. Materiały organizacyjne: kroniki, raporty, listy członków organizacji alumnów i pań wspomagających.

II. Kolekcja polonijna obejmowała obszerniejszy i bardziej zróżnicowany zakres materiałów wytworzonych przez Polonię Amerykańską, wraz z głównymi i kluczowymi instytucjami: kościołem, szkołami, organizacjami i prasą. Ten zespół Archiwum miał być podzielony na pięć serii:

  1. Materiały kościelne: obejmujące pamiątkowe albumy i księgi parafialne, książeczki do nabożeństwa, ulotki o charakterze religijnym, biuletyny parafialne i specjalną podserię materiałów odnoszących się do Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego.
  2. Materiały szkolne, katalogi i roczniki szkól polonijnych, ulotki jubileuszowe, programy z życia szkól, albumy studentów, publikacje zakonów i sióstr nauczycielek.
  3. Materiały organizacji polonijnych, publikacje jubileuszowe, biuletyny, programy, książki i inne materiały wydawane przez organizacje.
  4. Prasa lub ogólniej publikacje w szerokim tego słowa znaczeniu, gazety, magazyny, wydawnictwa okolicznościowe, broszury, ulotki i książki w języku angielskim i polskim. Specjalną podgrupę stanowiły dziewiętnastowieczne polonica amerykańskie.
  5. Ta seria obejmowała materiały biograficzne, broszurki jubileuszowe kapłanów i świeckich przywódców, programy, korespondencję, pamiątki, obrazki wraz z biogramami wydawane z racji pogrzebów.

Kolekcja Polska, która wyraźnie i zdecydowanie posiada wiele materiałów odnoszących się do Polski i przeszłości kulturowej wyrosłej na gruncie europejskim. Cztery serie specjalne tworzyły polską kolekcję:

  1. Rękopisy, dokumenty królewskie i dokumenty biskupów, wybitnych dowódców i pisarzy, m. in. Sienkiewicza, Paderewskiego.
  2. Publikacje, stare druki z XVI-XIX wieku a wśród nich polonica, pierwsze edycje np. Pana Tadeusza, książki i artykuły z autografami, publikacje KUL-u i ATK, almanachy i modlitewniki, śpiewniki, gazety i magazyny.
  3. Materiały drukowane, miedzioryty, drzeworyty, akwarele, fotografie.
  4. Memorabilia, monety, znaczki, medale. W takim planie i organizacji widział ks. J. Swastek Archiwum Szkół w Orchard Lake[5].
Obecna organizacja archiwum

W 1978 roku zostały zapoczątkowane na szeroką skalę prace nad uporządkowaniem i skatalogowaniem zbiorów. Od 1987 roku rozpoczęto komputeryzację zbiorów[6]. Tym samym zbiory weszły w sieć archiwów w Stanach Zjednoczonych. W 1990 roku podjęta została przez Zarząd Szkół decyzja utworzenia specjalnej instytucji pod nazwą: Archiwa, Biblioteki i Muzea Polonii w Polonijnych Zakładach Naukowych Seminarium Polskiego w Orchard Lake, Michigan USA. Statut przyjęty i zatwierdzony przez Zarząd w dniu 27 stycznia 1992 roku określił stan prawny zadania i cele instytucji[7].

Instytucja organicznie związana jest z Polonijnymi Zakładami Naukowymi Seminarium Polskiego w Orchard Lake. Zadaniem jej jest zachowanie możliwe pełnej dokumentacji archiwalnej, bibliotecznej i muzealnej Polonii, celem gromadzenie, porządkowanie, przechowywanie, komputeryzowanie i udostępnianie materiałów archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych dla obiektywnych badań naukowych i popularyzacja dziejów polskiej grupy etnicznej.

Zarząd instytucji stanowi: Kanclerz Polonijnych Zakładów Naukowych Seminarium Polskiego pełniący funkcję przewodniczącego. Naczelny dyrektor, mianowany przez Kanclerza Zakładów Naukowych; opiekuje się i prowadzi prace nad wszystkimi zbiorami. Kustosze poszczególnych działów są mianowani przez organizacje i podlegają we wszystkich pracach naczelnemu dyrektorowi.

Udostępnianie określa statut w następujący sposób: Wszystkie materiały są udostępniane na miejscu w czytelni Archiwum, która jest czynna od poniedziałku do piątku włącznie w godz. 9:00 - 11:30 i 1:00 - 4:00 po południu, w pierwszą niedzielę każdego miesiąca od godz. 1:00 - 4:00. Po uprzednim skontaktowaniu się z naczelnym dyrektorem zbiory mogą być udostępniane w godzinach wieczornych. Badacze zagraniczni, szczególnie z Polski, mogą korzystać z bezpłatnego noclegu i wyżywienia na campusie Szkół. Mikrofilmowanie i sporządzanie odbitek ksero może być wykonane tylko za zgodą naczelnego dyrektora. Drukowane materiały ze zbiorów muszą być w jednej odbitce przekazane do Archiwum. Osoby, które nie respektują powyższych przepisów nie mogą korzystać ze zbiorów.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Polonii składają się z 32 działów.

1. ARCHIWUM SZKÓL I CENTRÓW W ORCHARD LAKE

Archiwum Szkół w Orchard Lake.

Materiał tego zespołu zgrupowany został w następujących zagadnieniach.

  1. Seminarium Polskie św. Cyryla i Metodego.
  2. Kolegium NMP.
  3. Szkoła Wyższa NMP
  4. Centra

Archiwum Seminarium Polskiego posiada największy zbiór dokumentacji. Warto wymienić dokumenty związane z założeniem i rozwojem Seminarium. Wyodrębniono tzw. Dąbrowskiana, obejmujące życie i działalność fundatora ks. Józefa Dąbrowskiego, biografie, korespondencję, jubileusze, sympozja, organizacje i fundusze Dąbrowskiego, varia i innego rodzaju pamiątki. Biografie i artykuły o współzałożycielu, o. Leopoldzie Moczygembie. Osobne materiały składają się na działalność zewnętrzną Polskiego Seminarium aż po dzień dzisiejszy. Znajdują się tutaj programy imprez, akademii, koncertów, odczytów, posiedzeń. Dużo materiałów dostarczają zjazdy i sejmy alumnów. Materiały gromadzone z okazji 25-lecia, 50-lecia, 75-lecia i 100-lecia dostarczają kopalni wiadomości, bowiem niektóre źródła i fotografie nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Tego typu źródeł Archiwum posiada ponad 1000 jednostek.

Profesorowie i wykładowcy, siostry zakonne i pomocniczy pracownicy — tak oznaczony dział zawiera akta personalne profesorów, wykładowców i wszystkich innych pracowników aż po dzień dzisiejszy.

Następną grupę stanowią materiały historyczne dotyczące studentów a w nich, obok biogramów, dokładne statystyki. Statystyki obejmują rozmieszczenie geograficzne studentów, pochodzenie ze stanów czy innych krajów, wykaz parafii z których pochodzą alumni. Wykazy obrazują również dalsze losy studentów po ukończeniu studiów. Te materiały są kopalnią wiedzy do biografii księży polonijnych.

Dział fotograficzny zawiera cenną dokumentację pomieszczeń od początków Detroit aż po współczesne dni: fotografie z życia organizacyjnego, zjazdów duchowieństwa, życia kulturalnego, teatralnego, muzycznego, sportowego od początków istnienia Seminarium. Są tu setki fotografii, które utrwaliły rozmaite wydarzenia historyczne.

Drukarnia i wydawnictwa stanowią osobną grupę materiałów. Archiwum posiada komplet czasopism wydawanych przez Seminarium takich, jak: „Niedziela”, „Głos Studenta”, „Wrzos”, „Sodalis”, „Alumnus”, „Eagle”, „Good News”, a także częściowo zachowane materiały redakcyjne. Posiada również kompletny zestaw publikacji wydawanych w drukarni Seminarium Polskiego, założonej przez ks. J. Dąbrowskiego.

Druga grupa dotyczy Kolegium Najświętszej Maryi Panny i posiada pokaźny zbiór źródeł. Dotyczą one prezydentów szkoły, fakultetu, studentów i wydawnictw. Jest to zespól bardzo dobrze zachowany.

Z materiałów dotyczących Szkoły Wyższej, archiwum posiada teczki dotyczące, nauczycieli, uczniów, organizacji sportowych i wydawnictw. Całe komplety protokołów posiedzeń fakultetu, dzienniki uczniowskie i zestawienia statystyczne obrazują socjalny skład studentów i ich dalsze losy życiowe.

Osobną wydzieloną grupę stanowią materiały organizacji wspomagających finansowo szkoły, a więc Stowarzyszenie Alumnów i Stowarzyszenie Pomocnicze Pań — tu znajdują się różnego rodzaju apele, odezwy, plakaty reklamowe i obfita korespondencja, a także wykazy imienne alumnów i donatorów.

Na terenie Polonijnych Zakładów Naukowych działają następujące centra: Centrum Polskich Studiów i Kultury, Polsko-Amerykańskie Centrum Liturgiczne i powołane w 1978 roku Centrum Jana Pawła II. Centra posiadają dokumentację związaną z ich działalnością.

Szczególnie bogate w materiały archiwalne pozostaje Centrum Polskich Studiów i Kultury, które każdego roku organizowało specjalne kursy z zakresu tradycji i zwyczajów polskich. Wydało też dwadzieścia monografii. Szczególnie cenne są wykazy katedr uniwersyteckich i kolegiów, na których wykładany jest język polski, jak również katalogi prasy polskiej w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, czy wykaz polsko-amerykańskich archiwów[8]. Z racji posiadania tych prac Centrum jest zasobne w materiały archiwalne.

Centrum Jana Pawła II, powołane w 1978 roku, jest ośrodkiem o charakterze naukowym i usługowym. Celem Centrum jest pełna dokumentacja, a więc gromadzenie, opracowanie i udostępnianie wszelkich materiałów związanych z Papieżem Janem Pawłem II. Centrum wypełnia następujące zadania:

  1. gromadzi możliwie wszystkie materiały drukowane: dzienniki, tygodniki, miesięczniki, kwartalniki i roczniki; gromadzi książki, nagrania, filmy, programy telewizyjne, związane z Papieżem,
  2. medale Papieża, monety papieskie, odznaki, pierścienie, ryngrafy; wizerunki Papieża, obrazy znanych malarzy, widokówki, fotografie, znaczki pocztowe, wizytówki, rzeźby; wszystkie memorabilia związane z wizytami papieskimi w Stanach Zjednoczonych,
  3. urządza wystawy i odczyty, sympozja o zakresie krajowym,
  4. chronologicznie wyżej wymienione materiały zbierane są z przeszłości i teraźniejszości.

Z prac badawczych Centrum opracowuje dokumentację papieską na łamach czasopism polskich i polonijnych, wydawanych poza granicami Polski. Dokumentacją objęto ponad 200 tytułów czasopism[9]. Dokumentacją również objęto wszystkie czasopisma wydawane przez diecezje w Stanach Zjednoczonych. Centrum wydaje dwa czasopisma: „Biuletyn Centrum Jana Pawła II” i „Newsletter Pope John Paul II Center”. Na łamach „Biuletynu” drukowana jest dokumentacja papieska. Aktualnie Centrum posiada 2 tys. książek, 25 tys. wycinków prasowych w j. angielskim i 20 tys. w j. polskim, około 200 filmów, setki fotografii.

Wszystkie materiały związane z życiem i działalnością Ojca Świętego zgromadzone są w trzech zasadniczych działach, a mianowicie w archiwum, bibliotece i muzeum[10].

2. ARCHIWUM POLONII
  1. Ten dział Archiwum obejmuje materiały do dziejów Amerykanów polskiego pochodzenia, polskich imigrantów i Polonii innych krajów. Źródła uszeregowane zostały w następujące zespoły tematyczne: 1. Tło historyczne imigracji i różnych grup etnicznych; a) sporadyczna i najstarsza polska imigracja, b) polityczna imigracja, c) ekonomiczna imigracja, d) imigracja po II wojnie światowej, tzw. wojskowa, e) imigracja solidarnościowa po 1980 roku.

Imigracja polska w poszczególnych stanach: Arkansas, California, Connecticut, Delaware, Illinois, Indiana, Iowa, Maryland, Massachusets, Michigan, Minnesota, Missouri, Nebraska, New Jersey, New York, Ohio, Pennsylvania, Rhode Island, Texas, West Virginia, Wisconsin i inne stany. Statystyka polskich imigrantów.

  1. Szkolnictwo polonijne, a) ogólne zagadnienia szkolnictwa, wychowania i nauczania, b) polskie szkoły parafialne, c) szkolnictwo średnie, d) kolegia i akademie, e) Kolegium Związku Narodowego Polskiego, f) problematyka języka polskiego, g) katedry j. polskiego i kultury na uniwersytetach amerykańskich, h) opracowania historyczne, statystyka, programy[11]. Instytucje naukowe: Fundacja Kościuszkowska, Fundacja Pułaskiego, Polski Instytut Naukowy w Ameryce, Polskie Muzeum w Ameryce w Chicago, Polsko-Amerykańskie Muzeum w Port Washington, Fundacja Polskiej Kultury i Sztuki w San Francisco, Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, Instytut Romana Dmowskiego w Chicago. Biblioteki polonijne, czytelnie, Polska Biblioteka w Washington, Towarzystwo Przyjaciół Polskiej Biblioteki w Washington, Biblioteka Związku Narodowego Polskiego, Biblioteka Związku Polek, Biblioteka Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego. Alumni Memorial Library w Orchard Lake. Katalogi bibliotek, spisy, inwentarze[12].

Teatr polonijny w Stanach Zjednoczonych i innych krajach: Ten zespół obejmuje m.in. teatr amatorski, sceny parafialne, ważniejsze zespoły przed r. 1906, teatr stały, teatr zawodowy, Chicago, Detroit, Buffalo i inne miasta, Eminowiczowie, Kantor, teatr po 1945 roku: „Nasza Reduta”, teatr Lidii Pucińskiej, Teatr Dramatyczny Wandy Zbierzowskiej - Frydrych, Teatr Radiowy Roberta Lewandowskiego, Zrzeszenie Artystów Scen Polskich w Stanach Zjednoczonych. Archiwum posiada obszerne materiały do biografii poszczególnych aktorów[13]. Znajdują się tu również mniejsze zbiory do dziejów polskiego teatru w innych krajach.

Film polski, jak również filmy z różnych krajów o problematyce polskiej, ma odzwierciedlenie głównie w wycinkach prasowych, których Archiwum posiada setki.

  1. Literatura polsko-amerykańska. W tym dziale zgromadzeni zostali pisarze polscy pracujący w Stanach; ich utwory, zarówno rękopiśmienne jak i wydania, osobny dział stanowi bogaty zbiór literatury homiletycznej i religijnej[14].
  2. Życie społeczne polskiej grupy etnicznej obrazują materiały z następujących działów: stowarzyszenia dobroczynne, sierocińce, domy rekreacyjne, polskie tradycje, folklor, sport, letniska, polanki, stowarzyszenie „Polka”, radio polonijne.
  3. Życie ekonomiczne polskiej grupy etnicznej obejmuje takie materiały, jak: a) praca, b) fabryki, c) biznesy, banki, d) stowarzyszenia przemysłowe, e) prace dobroczynne, f) radni miejscy polskiego pochodzenia, g) farmerzy polscy.
  4. Pomoc polskich imigrantów dla Polski wyraża się w następujących relacjach: a) pomoc ekonomiczna, b) militarna, c) kulturalna, d) cywilizacyjna, e) religijna.
  5. Polonia w różnych krajach świata: a) Polonia w Argentynie, b) Polonia w Brazylii, c) Polonia w Kanadzie, d) Polonia we Francji, e) Polonia w Niemczech, f) Polonia w innych krajach, np. Afryce, Iraku, Iranie, Meksyku, Palestynie. Ten dział został zapoczątkowany przed 20 laty i już posiada znaczny zbiór, dzięki donacjom Polaków, którzy przebywali w tych krajach. Materiał dotyczy przede wszystkim osiedleńców z czasów II wojny światowej.
3. DOKUMENTACJA POLSKICH PARAFII

Parafia odgrywała dużą rolę w życiu polskiego imigranta i była prężnym ośrodkiem życia religijno-patriotycznego młodych pokoleń polonijnych. Dokumentacja parafii polonijnych jest najobszerniejszym działem Archiwum. Ten ogromny materiał uporządkowany został w następujących działach:

  1. Księgi jubileuszowe. Największym i najcenniejszym źródłem do historii parafii są księgi jubileuszowe. Archiwum posiada ich ponad 2 tys. Są to księgi wydawane z racji 10-lecia, 25-lecia, 50-lecia, 75-lecia, 100-lecia istnienia parafii. Zdecydowana większość jest w j. polskim, chociaż w ostatnich latach przeważa j. angielski. Są one cennym źródłem do dziejów parafii, Polonii w danym mieście, ale przede wszystkim duszpasterstwa i życia społeczno-kulturalnego.
  2. Jubileuszowe pamiętniki księży. Rocznice jubileuszowe księży były podstawą do wydania przez parafie pamiętników. Przyjmowały one różną nazwę — księgi jubileuszowe, pamiętniki. Z tych druków znajduje się w Archiwum ponad 200 pozycji, stosunkowo mało jak na tak wielką liczbę księży. W ostatnich latach coraz więcej napływa druków z okazji pogrzebów księży. Zawsze zawierają one krótki biogram zmarłego i dlatego stanowią cenne źródło do biografii.
  3. Przemówienia i kazania. Archiwum gromadzi kazania i przemówienia księży zachowane w szkicach, notatkach, w kronikach zebrań.

Osobny zbiór stanowią przemówienia księży proboszczów i kapelanów, członków organizacji społecznych, kulturalnych i naukowych. Publiczne przemówienia, inwokacje, apele, odezwy były często drukowane w prasie lokalnej, związkowej, w biuletynach parafialnych i czasopismach polonijnych. Setki wycinków prasowych lub skrótów reporterskich znajdują się w kopertach i teczkach. W tym zespole gromadzone są przemówienia radiowe polonijnych biskupów i księży.

  1. Dokumentacja fotograficzna. Cennym zespołem jest dokumentacja fotograficzna. Fotografie księży, parafian, sióstr zakonnych i członków organizacji religijnych związanych z parafią. Na uwagę zasługuje drobny zbiór kolorowych pocztówek ze zdjęciami polskich kościołów z początków tego wieku. Gromadzi się również wydawane przez zakłady pogrzebowe obrazki, gdzie na froncie znajduje się zdjęcie księdza, na odwrocie krótka biografia i modlitwa. Takich obrazków Archiwum posiada ponad tysiąc.
  2. Rękopisy historii parafii. Tego rodzaju opracowań Archiwum posiada ponad sto. Jedne zawierają tylko chronologiczne ujęcie dziejów, bez podawania źródeł, bez aparatu naukowego, inne opracowania stosują pewien szablon i według ustalonych podziałów porządkują materiał.
  3. Geografia, chronologia i statystyka parafii. prof. Józef Swastek zbierał materiały dotyczące geografii, chronologii i statystyki parafii, szkół księży i zakonów. Opracowywał te dane dla roczników diecezjalnych Detroit. Pozostawił dokładne fiszki wykazów chronologicznych parafii i księży metropolii detroickiej.
  4. Biuletyny parafialne. Archiwum zgromadziło stare roczniki biuletynów lub poszczególne zeszyty. Ten zbiór jest mały w stosunku do liczby parafii. Biuletyny zawierają bieżącą rejestrację wydarzeń parafii i danego środowiska polonijnego.
  5. Inne źródła do historii parafii. Z innych źródeł Archiwum posiada znaczny zbiór różnorodnych druków. Do nich należą: modlitewniki, nowenny, stacje drogi krzyżowej, godzinki, śpiewniki, katechizmy. Aktualnie ten zbiór liczy dwa tysiące pozycji[15].
  6. Zakony polonijne. Ten dział w Archiwum jest bardzo zasobny w dokumentację. Składają się na niego jubileuszowe księgi poszczególnych zakonów męskich i żeńskich, bardzo dobre monografie, coraz częściej obecnie się ukazujące oraz wycinki prasowe[16]. Nagromadzony materiał dotyczy dziejów następujących zakonów polonijnych: Siostry Albertynki, Hammond; Siostry Bernardynki Trzeciego Zakonu Sw. Franciszka, Reading; Zgromadzenie Księży Chrystusowców, Sterling Heights, i inne placówki; Córki Niepokalanego. Poczęcia NMP, New Britain; OO. Karmelici, Műnster, Siostry Dominikanki, Justice; Siostry Felicjanki różnych prowincji w Stanach Zjednoczonych; OO. Franciszkanie, Pułaski; Siostry Franciszkanki, Hamburg; Siostry Najświętszej Rodziny z Nazaretu, Philadelphia; Księża Jezuici, Chicago; Siostry Św. Józefa Trzeciego Zakonu Św. Franciszka, South Bend; Siostry Józefinki, Stevens Point; Zgromadzenie Sióstr Bł. Kunegundy Trzeciego Zakonu Sw. Franciszka, Lemont; OO. Marianie, Stockbridge; Ojcowie Paulini, Doylestown; Księża Zmartwychwstańcy, Chicago; Siostry Zmartwychwstanki, Chicago; OO. Salwatorianie, Gary; Siostry Westiarki, Hamtramckl[17].
  7. Polsko-Narodowy Kościół Katolicki. Ten dział posiada ponad tysiąc pozycji. Podział dokumentacji jest podobny do wyżej wymienionych źródeł dotyczących historii polonijnych parafii. Obejmuje on: ogólne księgi pamiątkowe, jubileuszowe księgi poszczególnych parafii, kalendarze narodowe, statystykę parafii i księży[18].
  8. Polskie parafie w Kanadzie i parafie innych grup etnicznych. Zasób polskich parafii w Kanadzie zawiera: wykazy polskich parafii, jubileuszowe księgi parafii i księży oraz literaturę podręczną[19].

Dokumentacja parafii innych grup etnicznych jest przypadkowym zbiorem, ofiarowanym przez parafie lub indywidualne osoby. Materiały dotyczą przede wszystkim katolickich parafii słowackich, litewskich i ukraińskich[20].

4. DOKUMENTACJA POLSKICH ORGANIZACJI

Organizacje polonijne zawsze nadawały zdecydowany charakter życiu polonijnemu. Łączyły lub dzieliły społeczność. Miały charakter braterski, profesjonalny bądź kulturalny. W latach trzydziestych skupiły w swych szeregach ponad milion członków na ogólną liczbę 5 mil. Polaków. Obecnie nadal są one liczne i aktywne.

Archiwum posiada różnego rodzaju materiały źródłowe dotyczące tych organizacji. Najstarsze i największe jak: Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie, Związek Narodowy Polski, Sokolstwo Polskie w Ameryce, Związek Polek w Ameryce posiadają obecnie w zbiorach dobrze opracowane monografie[21].

Ogromny dział stanowią księgi jubileuszowe organizacji. Wszystkie mają bogatą dokumentację fotograficzną. Najliczniejszy zbiór to pamiętniki z okazji odbywających się co kilka lat Sejmów. Po nich idą konstytucje i ustawy w języku polskim i angielskim, które zawsze uaktualniają zadania i cele organizacji. Liczne są protokoły z posiedzeń zarządów centralnych i okręgowych, bowiem informują o bieżącym funkcjonowaniu stowarzyszeń. Liczbowo jednak najwięcej jest pamiętników jubileuszowych poszczególnych grup lub gmin; są to druki małe lub duże, ale zawsze zawierające pełną historię i dokumentację fotograficzną.

Nie sposób wymienić wszystkich organizacji polonijnych, do których dziejów Archiwum posiada materiały. W sumie jest ich ponad tysiąc.

Z organizacji braterskich najwięcej materiałów posiadają m.in. takie organizacje, jak: Związek Narodowy Polski, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce, Związek Polek w Ameryce, Związek Polaków w Ameryce.

Jeśli chodzi o organizacje profesjonalne, Archiwum posiada dokumentację do dziejów takich stowarzyszeń jak: polscy dentyści, lekarze, prawnicy, aptekarze, rzeźnicy, krawcy, dziennikarze, organiści, filateliści, numizmatycy. Niektóre z nich już nie istnieją, a więc dopływ materiału do nich jest już zamknięty.

Organizacje specjalistyczne posiadają również swoje teczki. Dla przykładu wymienię kilka: Kluby Kulturalne, Amerykański Instytut Polskiej Kultury w Miami, Fundacja Kopernikowska w Chicago, Polsko-Amerykańskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Księży Polskich[22].

W tym dziale znajduje się zespół materiałów do działalności instytucji etnicznych, w których posiadaniu są materiały polonijne. (Immigration History Research Center, University of Minnesota; The Balch Institute for Ethnic Studies, Philadelphia; Center for Migration Studies, Staten Island)[23].

5. BIOGRAFIE

Wzmożone zainteresowanie biografiami polonijnych działaczy świeckich i duchownych oraz wybitnych Polaków narzuciły konieczność utworzenia specjalnego działu materiałów biograficznych, na podstawie których będzie można przystąpić do opracowania nowego słownika biograficznego. Wydany przed laty polonijny słownik biograficzny ks. F. Bolka z całą pewnością już nie wystarczy[24].

Archiwum posiada centralną kartotekę biogramów. Ułożone są one alfabetycznie. Do każdej teczki włączane są życiorysy, wycinki prasowe, fotografie a czasami i inne pamiątki, takie jak oryginalne świadectwa, legitymacje, odznaczenia. Te materiały pochodzą bezpośrednio od ofiarodawców. Są to biogramy ludzi już zmarłych i żyjących, przede wszystkim profesjonalistów: dziennikarzy, artystów, dentystów, lekarzy, prawników, adwokatów, farmaceutów, bankowców, nauczycieli, wojskowych, pisarzy, kongresmenów polskiego pochodzenia. Biografie są sporządzane w języku polskim i angielskim a tylko sporadycznie w innych językach.

W osobnym dziale wyodrębniono biografie: rektorów, księży, profesorów, studentów i przyjaciół Szkół w Orchard Lake. Osobną kategorię stanowią biogramy ambasadorów szkół i ludzi, którzy otrzymali najwyższe odznaczenie medal Fidelitas. Wyodrębniona jest kartoteka biogramów biskupów polskiego pochodzenia. W tym zespole znajdują się również biogramy polonijnych redaktorów i aktorów, pochodzące z kolekcji Artura Waldo. Zbiór jest duży ale niekompletny.

6. STARE DRUKI

Archiwum posiada znaczny zbiór starych druków. Z XVI wieku pochodzi około 100 druków. W zbiorach XVII-wiecznych dominują druki łacińskie — mniej więcej 300 egzemplarzy. Większość starych druków (ponad 1000 vol.) pochodzi z wieku XVIII i pierwszej połowy XIX.

W osobnym dziale znajdują się polonica z XVI-XVII wieku, tłoczone w polskich drukarniach. Jest ich około 500. W połączeniu ze zbiorami pierwszego działu Archiwum posiada w sumie ponad 2 tys. starych druków. Porównując stare druki w Orchard Lake z międzynarodowymi katalogami można stwierdzić, że wiele egzemplarzy należy do rzadkich i unikatowych w skali europejskiej. Pod względem treści najwięcej jest egzemplarzy Biblii i traktatów teologicznych.

Druki są w bardzo dobrym stanie dzięki pieczołowitej opiece, jaką zostały otoczone. Przedstawiają one wielką wartość także dla historyków sztuki. Wiele z nich jest misternie oprawionych; oprawy ze skóry cielęcej są bogato tłoczone ornamentami roślinnymi i linearnymi z inicjałami dawnych właścicieli[25].

7. POLONICA AMERICANA

Ten dział w Archiwum dzieli się na dwie grupy:

  1. polonica amerykańskie,
  2. polonica drukowane w innych krajach. Zgromadzono druki, broszury, wydawnictwa w języku polskim i angielskim oraz w innych językach na tematy polskie, które zostały opublikowane poza Polską. Ten zbiór liczy 2 tys. vol.

Z poloniców amerykańskich Archiwum posiada wydawnictwa W. Dyniewicza z Chicago, Paryskiego z Toledo, H. Derdowskiego z Winony, braci Worzałłów ze Stevens Point, Sajewskiego z Chicago, Zalewskiego z Chicago, Puacza z Chicago, a także wydawnictwa „Nowego Dziennika” z Chicago.

Publikacje wydawnictw zakonnych: misjonarzy w Erie, felicjanek z Buffalo, franciszkanów z Pulaski, jezuitów z Chicago, różnorodne druki Polsko-Narodowego Kościoła Katolickiego w Scranton. Druki i broszury: Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego w Ameryce, Związku Narodowego Polskiego, Związku Sokołów Polskich w Ameryce, Związku Polek w Ameryce.

Podręczniki firm wydawniczych w Chicago, Spółki Nakładowej Wydawnictwa Polskiego i Polish American Publishing Company, drukarni sierocińca św. Jadwigi w Niles. Archiwum posiada prawie komplet książek drukarni Seminarium Polskiego w Detroit.

Znajdują się również tutaj książki autorów polonijnych: Bójnowskiego, Dąbrowskiego, Bolka, Icieka, Haimana, Hodura, Gąsiorowskiego, Jasińskiego, Misickiego, Orłowskiego, Syskiego, Peszkowskiego, Wachtla, Waldo, Włoszczewskiego.

Polonica z innych krajów to przede wszystkim wydawnictwa londyńskie, paryskie, rzymskie a także z różnych krajów świata. Te polonica zostały w ostatnich dziesięciu latach wyodrębnione w osobny dział[26].

8. CZASOPISMA POLSKIE

Pierwszy dział obejmuje czasopisma drukowane w Polsce i druki wydawane w Stanach i innych krajach, czyli prasę polonijną. W pierwszym znajdują się tytuły ukazujące się zarówno przed wojną, jaki po wojnie. Czasopisma dotyczą różnych dziedzin; były nabywane na potrzeby szkół i centrów. Dzięki wielkim donacjom posiadamy całe komplety: „Tygodnika Powszechnego”, „Życia Warszawy”, „Słowo Powszechne”, „Przewodnik Katolicki”, „Trybunę”, „Politykę”, „Więź”, „Znak” i dziesiątki tytułów pism teologicznych. Są również czasopisma epoki solidarnościowej, tzw. prasa podziemna. Nie brak też prasy z okresu powstania warszawskiego czy okupacji. Z Polski napływa obecnie bieżąca prasa.

W pracy Archiwum zwrócono szczególną uwagę na kompletowanie czasopism polonijnych, ukazujących się poza granicami kraju. Orchard Lake, obok Chicago, posiada największy zbiór czasopism polonijnych. W sumie mamy około 5 tys. tytułów[27].

9. KALENDARZE

Największy zbiór kalendarzy polonijnych poza granicami Polski i ich znaczenie dla badań naukowych narzuciło konieczność wyodrębnienia ich w osobny dział. W Orchard Lake znajduje się obecnie ponad 1000 kalendarzy, których ciągle przybywa. Część zbiorów jest zmikrofilmowana.

Kalendarze pochodzą z następujących krajów: Argentyna, Brazylia, Czechosłowacja, Francja, Indie, Kanada, Niemcy, Palestyna, Stany Zjednoczone, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.

Archiwum posiada mały zbiór kalendarzy wydanych w Kraju[28].

10. ZBIORY SPECJALNE

Zbiory specjalne Archiwum obejmują: ikonografię, filatelistykę, numizmatykę, kartografię, fotografie, plakaty, materiały audiowizualne.

Filatelistyka obejmuje znaczki polskie od pierwszego aż po dzień dzisiejszy. Ten zbiór jest kompletny. Oprócz tego gromadzi zestawy literatury filatelistycznej, i drukowane katalogi filatelistyczne. Posiada też komplet „Biuletynu-Polonus Philatelic Society” a także posiada wszystkie znaczki watykańskie od 1978 roku, czyli od pierwszego roku pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II. Znajdują się w zbiorach również znaczki innych krajów, ale niekompletne i sporadycznie przekazywane przez amatorów. Te zbiory nie mają jednak większej wartości[29].

W dziale numizmatyki znajdują się medale bite z okazji różnych uroczystości polonijnych: kulturalnych, religijnych, patriotycznych. Posiadamy komplet Newsletter - Polish American Numismatic Association i literaturę podręczną. Znaczna liczba medali pochodzi z Polski i tam były one bite z okazji różnych wydarzeń i rocznic. Ten zbiór jest przypadkowy, posiadamy egzemplarze medali przekazanych przez różne osoby. Natomiast bogata jest literatura przedmiotu i prawie komplet „Wiadomości Numizmatycznych”.

Bardzo duży jest zbiór monet polskich prawie od XII wieku po obecne czasy. W ubiegłym roku zostały nam przekazane duże zbiory monet z całego świata. Staną się one podstawą do wyodrębnienia specjalnego działu numizmatycznego.

Nie można pominąć zbioru medalików, ryngrafów, które bardzo często i licznie były bite przez różne stowarzyszenia religijne przy parafiach czy organizacjach. Archiwum posiada setki tych egzemplarzy[30].

Kartografia to przede wszystkim zbiór map Polski i wydawanych w Polsce, pochodzący głównie z XIX wieku. W zbiorach również znajdujemy mapy Polski wydawane w innych krajach, m.in. w Stanach Zjednoczonych. Pokaźny jest zbiór map i atlasów dla użytku szkół. Nieliczne mapy parafii polonijnych znajdują się w tym dziale. Natomiast mapy z działań wojennych poszczególnych formacji wojskowych znajdują się w poszczególnych muzeach. Mapy operacji 2. Korpusu we Włoszech są w posiadaniu muzeum Fundacji 2. Korpusu.

Dział dokumentacji fotograficznej posiada setki fotografii z życia różnych generacji Polonii i różnych przejawów jej życia kulturalnego, towarzyskiego, religijnego, politycznego i społecznego. Są to fotografie zbiorowe lub poszczególnych osób. Na wielu z nich, szczególnie z okresu międzywojennego, zaznaczono zakład fotograficzny, nazwisko wykonawcy i dokładny adres. Wyodrębnione zostały zdjęcia z czasów II wojny światowej.

Z dokumentów życia społecznego Archiwum posiada duży zasób plakatów. Mają one charakter informujący o różnorodnych imprezach polonijnych, a więc o imprezach teatralnych, koncertach, występach orkiestr, solistów, wystawach malarstwa, aukcjach dzieł sztuki i książek, festiwalach polonijnych, parafialnych, sympozjach i zjazdach naukowych, sejmach i konferencjach. Plakaty spełniają dużą rolę propagandową.

W kolekcji specjalnej Archiwum znajdują się drzeworyty Stefana Mrożewskiego o tematyce religijnej.

Dział materiałów audiowizualnych posiada nagrania z uroczystości szkolnych, takich jak inauguracje roku szkolnego, graduacje i nadawanie medalu Fidelitas wybitnym Polakom, zjazdy i Sejmy Alumnów, bankiety na cześć wybitnych gości odwiedzających szkoły m.in.: wizyty kard. Jana Króla w Orchard Lake, wizyty Prymasa Polski kard. Józefa Glempa, wizyty kard. Henryka Gulbinowicza i innych arcybiskupów i biskupów a także z okazji ogólno-amerykańskich zjazdów księży polskiego pochodzenia.

W tym dziale znajduje się też komplet nagrań z uroczystości stulecia szkół w Orchard Lake. Są tutaj również wszystkie filmy ilustrujące życie i działalność szkół. Posiadają one wielką wartość historyczną, bowiem rejestrują ich rozwój. Na taśmach video zostały utrwalone uroczystości otwarcia poszczególnych muzeów, jak również światowe zjazdy Byłych Żołnierzy 2. Korpusu, Żołnierzy Armii Krajowej, Konwencje Śpiewaków Polskich w Ameryce[31].

W 1993 roku w Archiwum zaczęto nagrywać rozmowy z przedstawicielami życia polonijnego. Do tej pory nagrano wspomnienia żołnierzy 2. Korpusu, Armii Krajowej, twórców różnych klubów kulturalnych i polskich inżynierów wnoszących wielki wkład w rozwój przemysłu motoryzacyjnego. Częściowo rozmowy te są obecnie drukowane na łamach detroickiego czasopisma „Świat Polski”[32].

11. MIKROFILMOWANIE I KOMPUTERYZACJA

W ostatnich dziesięciu latach rozpoczęto mikrofilmowanie prasy polonijnej. Dotychczas zostały zmikrofilmowane następujące tytuły: Detroicki „Dziennik Ludowy” (1919-1923), „Dziennik Ludowy”, Chicago (1907-1925), „Dziennik Polski”, Detroit (1904-1920), „Dziennik Związkowy”, Chicago (1908-1974), „Dziennik Narodowy”, Chicago (1908-1918, 1920-1923), „Narodowiec”, Cleveland (1913-1915), „Niedziela”, Detroit (1891-1902), „Zgoda” Women’s Ed. (1900, 1902-1908, 1912-1913,1953-1968), „Zgoda”, Chicago (1887-1953, 1969-1974). Obecnie czasopisma nie są mikrofilmowane, natomiast na szeroką skalę wykonuje się odbitki kserograficzne.

W 1988 roku Archiwum otrzymało w darze od ks. prał. Wojciecha Rojka z Nowego Jorku cały zestaw komputerowy wraz z drukarką laserową. Od tego też roku zaczęły się prace nad komputeryzacją zbiorów. Dotychczas skomputeryzowano dokumentację polonijnych parafii, dysertacje, częściowo pierwszy tom katalogu Archiwum, skomputeryzowano cały fakultet szkól, wykonano inwentarze kolekcji ks. L. Chrobota, kolekcji Edwarda Wróbla, kolekcji Artura Waldo. Wprowadzono do komputera najważniejsze źródła do dziejów Polonii, które są przedmiotem opracowania i druku na łamach czasopism polonijnych. Zbiory skomputeryzowane zostały włączone w ogólno-amerykański system archiwalny[33].

12. RĘKOPISY BIBLIOTECZNE, DYSERTACJE

Kolekcja rękopisów bibliotecznych i dysertacji liczy tysiąc egzemplarzy. Skomputeryzowane zostały wszystkie dysertacje napisane w Kolegium NMP w Orchard Lake, począwszy od 1916 roku aż po dzień dzisiejszy. Rękopisy posiadają inwentarze. Katalog posiada: indeks autorów prac dyplomowych, indeks nazw, indeks nazw geograficznych, wykaz promotorów dysertacji, wykaz stopni naukowych, bakalaureat sztuk, bakalaureat filozofii, licencjat świętej teologii, magisterium sztuk, doktorat filozofii, chronologię dysertacji, wykaz kolegiów i uniwersytetów, wykaz prac w języku polskim, indeks rzeczowy.

Zakres tematyczny dysertacji jest ogromny, warto odnotować niektóre zagadnienia. Dysertacje dotyczą m.in. historii Kościoła w Ameryce, w Polsce, historii literatury angielskiej i polskiej, historii Polonii, parafii polskich, organizacji polonijnych, polskich zakonów męskich i żeńskich, szkolnictwa polonijnego, historii Polski i historii powszechnej, polityki, teologii i biblistyki[34].

13. MATERIAŁY DOTYCZĄCE POLSKI

Ten zespól Archiwum gromadzi przede wszystkim tysiące wycinków prasy polskiej, polonijnej i amerykańskiej na tematy polskie. Wycinki układane są według katalogu rzeczowego.

Posiada również oryginalne listy królewskie i listy wybitnych osobistości polskich w liczbie 200 jednostek. Chronologicznie są to listy dotyczące:

  1. Zygmunta Starego (1546-1548),
  2. Zygmunta Augusta (1548-1572),
  3. Henryka III Walezego (1573-1574),
  4. Stefana Batorego (1576-1586),
  5. Zygmunta III Wazy (1587-1632),
  6. Władysława IV Wazy (1632- 1648),
  7. Jana Kazimierza (1648-1668), 8. Michała Wiśniowieckiego (1669 - 1673),
  8. Jana III Sobieskiego (1674-1696),
  9. Augusta II Sasa (1697-1733),
  10. Stanisława Leszczyńskiego (1704-1709),
  11. Augusta III Sasa (1733-1763)
  12. Stanisława Augusta Poniatowskiego (1764-1795).

Po hr. Adamie Ronikierze Archiwum otrzymało prawie kompletne zbiory dotyczące Rady Głównej Opiekuńczej, działającej w Polsce w czasie drugiej wojny światowej. Znajdują się tu również sporadyczne listy H. Sienkiewicza i W. Reymonta oraz obszerna korespondencja polskich biskupów z władzami szkolnymi. Warto również odnotować ponad 50 listów Jarosława Iwaszkiewicza z okresu kijowskiego z czasów pierwszej wojny światowej do kolegi dra Antoniego Małłka.

Przy tym dziale pragnę zaznaczyć, że Archiwum posiada ponad 50 tys. książek wydanych w Polsce[35].

14. LITERATURA GENEALOGICZNA

Archiwum w Orchard Lake posiada największy zbiór polskiej literatury genealogicznej na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady. Posiada też wszystkie klasyczne polskie opracowania genealogiczne: B. Paprockiego, Herby rycerstwa polskiego, W. Kojalowicza, Herbarz rycerstwa, K. Niesieckiego, Korona Polska, w 10 tomach, H. Stupnickiego, Herbarz polski w 3 tomach. Z genealogii polskich Żydów posiada prace: L. Korwina, Szlachta mojżeszowa, Szlachta neoficka.

Archiwum posiada wydawnictwa dotyczące rodzin szlacheckich, m.in., Polską encyklopedię szlachecką w 13 tomach, Herby szlachty polskiej, Małopolskie rody ziemiańskie.

Z literatury podręcznikowej znajduje się monumentalny podręcznik: Genealogia, W. Dworzaczka. Jest też bogaty zestaw wydawanych na emigracji źródeł genealogicznych. Uzupełnieniem dla poszukiwań genealogicznych służy niezastąpiony Słownik geograficzny Królestwa Polskiego w 16 tomach. Dla użytku praktycznego najbardziej używane są kolorowe tablice herbów szlachty polskiej, książka wprost bezcenna dla genealogii.

Ten dział posiada również bardzo dobry zestaw podręcznej literatury a także czasopisma: „Genealogical Helper” i biuletyny polskich towarzystw genealogicznych, których kilka tytułów ukazuje się w Stanach.

Z tego działu korzysta największa liczba czytelników, bowiem poszukiwanie swych korzeni jest nadal aktualne wśród Amerykanów polskiego pochodzenia[36].

15. KSIĘGOZBIÓR PODRĘCZNY

Archiwum nie może funkcjonować bez dobrze zorganizowanego warsztatu pomocniczego. Tak bogate zbiory wymagają zaplecza słowników i encyklopedii. Księgozbiór podręczny został zorganizowany 15 lat temu i podzielony na następujące działy. 1. Encyklopedie. Mamy tutaj; Orgelbranda, Encyklopedię ilustrowaną, Nowodworskiego, Encyklopedię Kościelną 31 tomów, Chełmickiego, Podręczną encyklopedię kościelną 44 tomy, Wielką Encyklopedię Powszechną 13 tomów, Glogera, Encyklopedię staropolską (różne wydania), Encyklopedię Katolicką 5 tomów, wydawaną obecnie na KUL-u. Z etnicznych: Harvard Encyclopedia of American Ethnic Groups. Archiwum posiada: Polish American Encyclopedia of American Ethnic Groups, vol. 1, A-B oraz 4 tomy maszynopisu przygotowane do dalszych tomów, które nigdy nie zostały opublikowane. Maszynopis niekompletny przekazała rodzina po śmierci ks. F. Bolka. Hasła były opracowane w latach pięćdziesiątych.

W tym dziale znajdują się również: The Official Catholic Directory, obejmujący spis parafii i duchowieństwa Stanów Zjednoczonych, Canadian Catholic Church Directory, dotyczący Kanady. Z polskich i polonijnych spisów mamy: Spis duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego w Polsce z 1. 1979, 1985 i 1992 oraz informatory Duszpasterstwo polskie w świecie z 1970 i 1975 i Katalog duszpasterstwa i duchowieństwa polskiego we Francji z 1972 roku.

Bardzo rozbudowany jest dział bibliografii. Księgozbiór podręczny posiada całość bibliografii polskiej K. Estreichera oryginalnego wydania przedwojennego, bieżące tomy Bibliografii Historii Polski wydawane w Kraju, Bibliografię Historii Kościoła w Polsce, wielotomowa, a z polonijnych: Polonica Buffalonensis, W. Drzewienieckiego; Bibliography of Books in Polish or Relating to Poland, 4 tomy wydawane w Londynie i komplet czasopisma „Books in Polish or Relating to Poland”, również ukazującego się w Londynie; A. Wolanina, Polonica in English i Polonica Americana; J. Wepsieca, Polish American Serial Publications 1842-1966 an Annotated Bibliography.

Dział biografii posiada komplet Polskiego Słownika Biograficznego, ks. F. Bolka, Who's Who in Polish America, ks. J. Przygody, Texas Pioneers From Poland, Polish Americans in California 1827-1977 and Who's Who.

W osobnym dziale znajdują się przewodniki po różnych zbiorach archiwalnych, m.in. Guide to the Archives of the Polish Institute and Sikorski Museum, Londyn; Guide to the Archives of the Polish Institute of Arts and Sciences of America, New York; Guide to the Hoover Institution Archives, Stanford; Guide to the Archives of the Archdiocese of Boston. Nie wymieniam tu bogatego zestawu informatorów o archiwach polskich i bogatej literatury z zakresu archiwistyki zarówno z terenu Polski jak i Ameryki. Z czasopism znajduje się cały komplet „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, „Archeion”, „The American Archivist”.

Polska grupa etniczna w Stanach Zjednoczonych jest jedną z bardzo wielu i dlatego zgromadzona została również literatura dotyczące zagadnień etnicznych. W tym obszernym zbiorze znajdują się takie pozycje jak: Ethnic Newspapers and Periodicals in the United States; Guide to Ethnic Museums, Libraries, and Archives in the United States; Encyclopedic Directory of Ethnic Organizations in the United States;. Guide to the American Ethnic Press; Ethnic Theatre in the United States; Sources for the Study of Migration and Ethnicity.

Najwięcej pozycji dotyczy historii Polonii i problemu migracji, emigracji i imigracji.

Zgromadzone czasopisma specjalistyczne ułatwiają poszukiwania badawcze. W księgozbiorze podręcznym znajdują się całe komplety czasopism: „Kultura”, „Polish American Studies”, „Problemy Polonii Zagranicznej”, „Przegląd Polonijny”, „Sacrum Poloniae Millennium”, „Studia Polonijne”, „The Polish Review”, „Zeszyty Historyczne”, „Biblioteka Polonijna”, „Polish National Catholic Church Studies”, „Duszpasterz Polski Zagranicą”, „Kronika Rzymska”.

16. KOLEKCJE PERSONALNE

Od szeregu lat do Archiwum przekazywane są całe kolekcje personalne. Dzięki temu zrozumieniu, zostały uratowane zbiory ludzi, którzy przez całe życie gromadzili dokumenty, książki i czasopisma.

Wartość kolekcji personalnych jest ogromna, bowiem w nich znajdują się często unikatowe materiały. Zawartość kolekcji personalnych jest przede wszystkim związana z działalnością osoby. Wszystkie te kolekcje obejmują książki, czasopisma, dokumenty, korespondencję, fotografie i różnego rodzaju osobiste pamiątki. Zebrane razem stanowią cenne źródła historyczne.

Do znaczących kolekcji personalnych należą zbiory ks. Franciszka Bolka, wydawcy encyklopedii polsko-amerykańskiej i autora szeregu wydawnictw a szczególnie materiałów statystycznych. Drukiem ukazał się pierwszy tom encyklopedii, materiał do dalszych tomów znajduje się w kolekcji[37].

Kolekcja ks. Kazimierza Bobrowskiego zawiera materiały do dziejów Polskiej Misji Katolickiej w Bombaju i do historii polskich obozów w Indiach, a także obszerną korespondencję, sprawozdania, listy i zestawienia statystyczne[38].

Materiały ks. prof. dra Waleriana Jasińskiego, długoletniego wykładowcy w Seminarium Polskim, redaktora czasopisma „Sodalis”, autora szeregu publikacji z zakresu języka i kultury polskiej w Ameryce, zawierają rzeczowo ułożone teczki z dziejów Polonii, obszerny dział korespondencji, maszynopisy wykładów i drukowanych publikacji[39].

Długoletni dyrektor Archiwum archidiecezji w Chicago, ks. prof. dr Mieczysław Madaj przekazał do Orchard Lake swoje zbiory. Kolekcja zawiera materiały do działalności Polsko-Amerykańskiego Stowarzyszenia Historycznego, historii Polsko-Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach, setki fiszek z Archiwum Watykańskiego do dziejów polskiej misji na Krymie w XVI i XVII wieku. Ks. Madaj przekazał również Archiwum cały swój księgozbiór z zakresu historii Kościoła[40].

Znany działacz polonijny, kolekcjoner dr Antoni Małłek z Pittsburgha przekazał sprawozdania i protokoły do dziejów Kolegium Związkowego w Cambridge Springs w Pensylwanii, biuletyny informacyjne polskich klubów kulturalnych, materiały związane z urządzeniem Pokoju Polskiego na Uniwersytecie w Pittsburghu[41].

Przekazana w tym roku kolekcja ks. prof. dra Jacka Przygody, specjalisty z zakresu ekonomii, zawiera dziesiątki wypisów archiwalnych do dziejów Polonii i Polaków w Teksasie, które to zagadnienia były przedmiotem jego pasji badawczej[42].

Powojenna działalność księży polskich w Stanach, problematyka pierwszego programu telewizyjnego dla Polonii w 1956 roku w Nowym Jorku, kontakty z wybitnymi osobistościami imigracji wojskowej, z arcybp. J. Gawliną i biskupami amerykańskimi, wizyta kard. Karola Wojtyły w 1976 roku w Nowym Jorku i inne polonijne wydarzenia znajdujemy w kolekcji wybitnego kapłana ks. prał. Wojciecha Rojka, którego niestety tylko częściowa kolekcja została przekazana w 1992 roku do Orchard Lake[43].

Kolekcja Artura Waldo została w całości przewieziona z Arizony w 1988 roku do Orchard Lake. Zbiór zawiera materiały do historii teatru polonijnego w Stanach, dotyczy również redaktorów czasopism polonijnych, Sokolstwa Polskiego w Ameryce i innych organizacji polonijnych, do dziejów polskiej prasy w Stanach, maszynopisy dziesiątek artykułów i książek napisanych przez A. Waldo, unikatowe numery czasopism i setki wypisów źródłowych z różnych archiwów i czasopism, różnego rodzaju wywiady z osobami, bardzo bogaty dział fotografii z życia Polonii i z czasów II wojny światowej. Unikatowe dokumenty z kolekcji drukowane są w serii pt. Źródła do historii Polonii[44].

W kolekcji ks. bpa Stefana Woźnickiego znajdujemy materiały dotyczące pomocy Kościoła amerykańskiego dla Polski. Ks. biskup przewodniczył Komitetowi Biskupiego Pomocy dla Polski i dlatego są tutaj sprawozdania ze wszystkich placówek polskich, do których docierała pomoc amerykańska. Znajdują się tutaj również dokumenty do dziejów Rady Polonu Amerykańskiej, do zarządu której należał bp. Woźnicki.

Informacja dotyczy tylko największych kolekcji personalnych. Cały spis innych donatorów znajduje się w kartotekach Archiwum.

17. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM 2. KORPUSU

W 1983 roku Fundacja i Centrum 2. Korpusu powołały Archiwum, Bibliotekę i Muzeum 2. Korpusu przy Polonijnych Zakładach Naukowych w Orchard Lake. Archiwum zawiera akta personalne żołnierzy 2. Korpusu. W teczkach znajduje się dokumentacja osobista: legitymacje, listy, dyplomy, świadectwa, odznaczenia, korespondencja, fotografie robione na żywo podczas walk. Zbiory zawierają duży zestaw map operacyjnych, filmów i kaset video, dokumentację archiwum Koła Karpatczyków z Chicago. Osobne materiały dotyczą P.S.K. skróconej historii 316. i 317. Kompanii Transportowej P.S.K. w 2. Korpusie.

Na zbiory biblioteczne składają się: książki, broszury jubileuszowe, pamiętniki, czasopisma i płyty. Biblioteka posiada inwentarz i jest ułożona według ogólnych działów. Albumy fotograficzne przedstawiają działania wielkich jednostek 2. Korpusu.

Bardzo obszerny jest dział „Katyń”. Dział „Monte Cassino” to opracowania o bitwie w różnych językach: polskim, angielskim i włoskim. Obok prac ściśle naukowych są pamiętniki i wydawnictwa albumowe oraz lista poległych i pogrzebanych na cmentarzu wojennym Monte Cassino. Pamiętniki i wspomnienia to najobszerniejszy dział pod względem liczby książek. Bardzo cenne są czasopisma i wydawnictwa okolicznościowe.

Muzeum 2. Korpusu zgromadziło setki oryginalnych eksponatów związanych z marszem i życiem żołnierskim. Medale, odznaki, mundury, oryginalne mapy operacyjne, setki zdjęć i różnych memorabiliów wypełniają gabloty i ściany Muzeum. Nagromadzone zbiory świadczą o wielkiej trosce żołnierzy 2. Korpusu, starających się o to aby możliwie wszystko zachować dla potomności[45].

18. MUZEUM, ARCHIWUM I BIBLIOTEKA I POLSKIEJ DYWIZJI PANCERNEJ

Dnia 2 lipca 1989 roku otwarte zostało Muzeum, Archiwum i Biblioteka I. Polskiej Dywizji Pancernej im. Gen. S. Maczka. Muzeum zawiera działy: I. Dywizji Pancernej, Ochotników Armii Polskiej w Kanadzie oraz Kobiet-Żołnierzy AK. Każdy dział posiada zbiory archiwalne, biblioteczne i muzealne.

Archiwalia zawierają dokumenty osobiste żołnierzy I. Dywizji, rozporządzenia dowódców, wykresy operacyjne w Normandii, Francji i Belgii, mapy. Fotografie, których zgromadzono bardzo dużo, przedstawiają nie tylko generałów, żołnierzy ale pola bitew i przebieg działań.

Biblioteka posiada kompletną literaturę na temat historii I. Dywizji oraz innych formacji Polskich Sił Zbrojnych. Komplet czasopisma „Pancerniak” uzupełnia dokumentację.

W gablotach umieszczone są eksponaty muzealne z oryginalną bronią, wyposażeniem żołnierskim, mundurami. W specjalnej gablocie umieszczono miniaturki sprzętu wojskowego I. Dywizji. Eksponaty Wojska Polskiego w Kanadzie i Żołnierzy-Kobiet AK wzbogacają całość bardzo ciekawie urządzonego Muzeum[46].

19. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM ARMII KRAJOWEJ

Archiwum, Biblioteka i Muzeum Armii Krajowej w Orchard Lake zostało otwarte dnia 12 listopada 1989 roku. Posiada ono poważną kolekcję oryginalnych dokumentów, druków, map i fotografii.

Manekiny ulokowane w gablotach ubrane są w oryginalne mundury, które noszono w czasie Powstania Warszawskiego. Są tu również oryginalne opaski, czapki, chlebaki, manierki i ładownice oraz szereg wzruszających przedmiotów-pamiątek związanych z bezpośrednią walką. Odtworzono modele broni, np. legendarną „Błyskawicę”, pistolety maszynowe Schmeister i Sten. Jest też oryginalny karabin Mauser z amunicją, kolce drogowe, granaty i bagnety.

Poważną kolekcję stanowi zbiór orderów i odznak oraz książki przysyłane przez autorów. Osobny dział tworzą materiały dotyczące martyrologii akowców, a więc ubrania więzienne, listy, numery więzienne i jenieckie związane z pobytem w obozach koncentracyjnych, więzieniach i obozach jenieckich.

W Bibliotece zgromadzono bardzo dużo książek o tematyce akowskiej, biuletyny z czasów Powstania Warszawskiego, czasopisma, wycinki prasowe, sprawozdania i materiały archiwalne dotyczące działalności Okręgu AK na Stany Zjednoczone a. także poszczególnych oddziałów[47].

20. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM LOTNIKÓW POLSKICH

Z racji XVIII Światowego Zjazdu Lotników Polskich w Detroit, dnia 1 września 1990 roku otwarte zostało Archiwum, Biblioteka i Muzeum Lotników Polskich. W zbiorach archiwalnych znalazły się sprawozdania, protokoły z działalności poszczególnych Skrzydeł. Dokumenty osobiste, legitymacje, fotografie wypełniają teczki akt personalnych.

Eksponaty muzealne znajdują się w gablotach. Oryginalne mundury polskich lotników, odznaczenia, czapki, dyplomy, materiały ze światowych zjazdów oraz bardzo liczne zdjęcia samolotów i lotników rozmieszczone zostały na ścianach. Na suficie zawieszono zostały miniatury samolotów, na których latali polscy piloci. Błękit podłogi i ścian sprawia dodatkowe efekty w Muzeum.

Biblioteka zgromadziła dużo książek poświęconych lotnictwu polskiemu w czasie ostatniej wojny światowej. Zgromadzony został cały komplet wydawnictw związanych ze światowymi zjazdami polskich lotników, jak również ze zjazdów lotników polskich ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. Inne publikacje dotyczą działalności Stowarzyszenia Lotników Polskich. Biblioteka posiada również komplet miesięcznika „Skrzydła” wydawanego w Londynie.

Na uwagę zasługują zgromadzone dokumenty dotyczące katastrofy samolotu w Gibraltarze na pokładzie, którego zginął gen. Władysław Sikorski[48].

21. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH

W dniu 2 grudnia 1990 roku otwarto Archiwum, Bibliotekę i Muzeum Polskiego Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych Niemieckich Obozów Koncentracyjnych i Łagrów Sowieckich. Archiwalia dotyczą przede wszystkim działalności tego Stowarzyszenia, jak również wszystkich zabiegów związanych z powojennym losem, często bardzo tragicznym, byłych więźniów, którzy przez dłuższy czas nie mieli wyraźnego statusu. Dlatego obok apeli znajdujemy obszerną korespondencję do różnych czynników i różnych krajów w sprawie statusu więźniów. Dokumenty osobiste uzupełniają ten dział.

Zbiory biblioteczne posiadają literaturę do dziejów poszczególnych obozów: w Brzezince, Majdanku, Dachau, Gross-Rosen, Oświęcimiu, Ravensbrűck, Sachsenhausen. Z czasopism znajduje się cały komplet „Zeszytów Oświęcimskich” i „Przeglądu Lekarskiego”.

Muzeum posiada obrazy ilustrujące martyrologium więźniów w obozach i ich tragiczne życie. Obraz tego życia uzupełniają autentyczne zdjęcia wykonane w obozach. W gablotach umieszczono ziemię z Oświęcimia, drut kolczasty, pasiak, na ścianie ogromnych rozmiarów obraz św. Maksymiliana Marii Kolbego, więźnia i męczennika oświęcimskiego a obok mapę hitlerowskich obozów koncentracyjnych na ziemiach polskich i ich rozmieszczenie na terenie Niemiec i państw okupowanych. Zbiory mają wielką wymowę i spełniają wielką rolę pedagogiczną młodego pokolenia amerykańskiego[49].

22. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM ZWIĄZKU HARCERSTWA POLSKIEGO

W 1990 roku wyodrębnione zostały zbiory Związku Harcerstwa Polskiego w Stanach Zjednoczonych. Materiały archiwalne rozplanowano w następujących zagadnieniach: Harcerstwo w Ameryce, dzieje Okręgu ZHP na Stany Zjednoczone, Delegatura w Londynie, zjazdy Okręgu, duszpasterstwo, Koła Przyjaciół Harcerstwa, prasa harcerstwa: „Czuj Duch”, „Spójnik Terenowy”, „Wici”, „Znicz”, „Chorągiew Harcerek”, „Chorągiew Harcerzy”, „Zloty i rocznice”.

Zgromadzono też materiały do dziejów harcerstwa w poszczególnych miastach: Chicago — hufce Tatry i Warta. Detroit — hufce Ziemia Rodzinna i Kresy. New York, New Jersey, Connecticut, Kalifornia. Ośrodki: Buffalo, Rochester, Filadelfia, Waszyngton.

Wyodrębniony został dział biografii i dokumentacji fotograficznej[50].

23. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM ZWIĄZKU NARODOWEGO POLSKIEGO

W trzecią rocznicę śmierci mec. Alojzego Mazewskiego, prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej i Związku Narodowego Polskiego, w dniu 4 sierpnia 1991 roku otwarte zostało Muzeum ZNP, w którym znalazł się cały zbiór A. Mazewskiego przekazany do Orchard Lake. W zbiorze znajdują się archiwalia, księgozbiór i eksponaty muzealne. W tej chwili udostępnione jest Muzeum,. w którym znajdują się osobiste pamiątki, odznaczenia, dyplomy, dziesiątki fotografii ilustrujące aktywną działalność Mazewskiego nie tylko na polu polonijnym i organizacyjnym ale przede wszystkim międzynarodowym, bowiem uczestniczył on aktywnie w polityce Ameryki, reprezentując rząd na posiedzeniach i konferencjach ONZ, na zjazdach w Madrycie i Helsinkach. Był przyjmowany przez prezydentów i trzech ostatnich papieży.

Materiały archiwalne i biblioteczne są obecnie komputeryzowane[51].

24. ZBIORY DRA EDWARDA RÓŻAŃSKIEGO

Dr Edward Różański, długoletni pracownik Związku Narodowego Polskiego, bardzo czynny w pracach polonijnych, od ponad 20 lat przesyłał do Orchard Lake swoje zbiory, które w 1991 roku zostały umieszczone w specjalnym zbiorze Różańskich. Są to przede wszystkim obszerne materiały dotyczące historii Związku Narodowego Polskiego i poszczególnych grup, Kongresu Polonii Amerykańskiej, wydawnictw związkowych, materiały redakcyjne „Zgody” i częściowo „Dziennika Związkowego”, a także działalności Amerykańsko-Polskiego Komitetu Stulecia Wojny Domowej 1863 roku, 100-lecia prasy polskiej w Ameryce, Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, udziału Polonii w obchodzie 200-lecia Stanów, Polskiego Komitetu Imigracyjnego, roku Kopernikańskiego, wybitnych działaczy polonijnych świeckich i duchownych, kontaktów Różańskich z instytucjami na obczyźnie i w Polsce, pobytu Papieża Jana Pawła II w Ameryce, Pawła Sobolewskiego pioniera polskiej prasy w Ameryce, oraz artykuły Różańskiego.

Oprócz księgozbioru, liczne tytuły prasy polskiej i polonijnej. Opracowany już został pierwszy tom katalogu kolekcji Różańskich[52].

25. ZBIORY ZWIĄZKU ŚPIEWAKÓW POLSKICH W AMERYCE

Dnia 3 stycznia 1993 roku otwarte zostały zbiory Okręgu IV Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce, archiwum, biblioteka i muzeum. Materiały dotyczą trzech, aktualnie istniejących chórów na terenie Detroit, a mianowicie Chóru Lutnia, Chóru Filaretów i Chóru Polonez. Niestety z pozostałych, już nie istniejących chórów tylko niektóre materiały trafiły do zbiorów, pamiątki po nich zaginęły.

W Muzeum złożono trofea, puchary poszczególnych chórów, dokumentację fotograficzna, sztandary, nagrania, stare pamiętniki, programy koncertów, pamiętniki narodowych konwencji Śpiewaków, stare śpiewniki i nuty[53].

26. MUZEUM KS. JÓZEFA DĄBROWSKIEGO

Muzeum zgromadziło wszystkie materiały dotyczące postaci założyciela Szkół, ks. Józefa Dąbrowskiego, kolejnych rektorów, profesorów, studentów. W pierwszym dziale znajdują się dokumenty osobiste ks. Dąbrowskiego m.in.: metryka chrztu, świadectwa szkolne, dyplomy studiów w Rzymie, listy, artykuły, fotografie domu rodzinnego, kościoła parafialnego, duże portrety, artykuły i książki autorstwa ks. Dąbrowskiego. Dalej galeria portretów rektorów, biskupów-wychowanków a wśród nich obecnego arcybiskupa detroickiego Adama Maidy, który ukończył Szkołę Wyższą w Orchard Lake, a także profesorów i wybitnych alumnów.

W gablotach umieszczono wszystkie publikacje szkolne i książki napisane przez profesorów. Tutaj pierwsze miejsce zajmuje ks. prał. dr Z. Peszkowski, który wydał ponad 100 książek i napisał setki artykułów.

Osobne miejsce w Muzeum zajmują pamiątki wizyt znakomitych gości w Orchard Lake. Na pierwszym miejscu wyeksponowano dwukrotną wizytę metropolity krakowskiego kardynała Karola Wojtyły w 1969 i 1976 roku. Zamieszczono zdjęcia z tych wizyt, opis Jego pobytu, przemówienia i okolicznościowe wycinki prasowe, są również nagrania i slajdy[54].

27. MUZEUM SPORTU POLONIJNEGO

Zaczątkiem tego Muzeum stały się zbiory szkolne, bowiem we wszystkich trzech szkołach uprawiany był na szeroką skalę sport, a studenci w rozgrywkach zdobywali bardzo liczne nagrody. Zgromadzono wszystkie trofea od czasów najdawniejszych po dzisiejszy dzień.

Od 1973 roku Narodowe Stowarzyszenie Polsko-Amerykańskich Sportowców zaczęło każdego roku odznaczać najwybitniejszych sportowców, którzy z tej okazji przeznaczają swoje pamiątki do narodowej galerii polskiego sportu w Orchard Lake. Dzięki tej inicjatywie Muzeum posiada unikatowe eksponaty z dziedziny sportu. Mamy tutaj koszulki, piłki, trofea, odznaczenia, buty. Każdy eksponat jest oryginalny i związany z osobą sportowca. Jest to jedyne na świecie muzeum sportu polonijnego.

Swoje eksponaty przekazali m. in.: Stanisław Musiał, Stella Walasiewicz, Edward Tyrański, Antoni Zaleski, Aleksander Wojciechowicz, Alojzy Szymański, Stanisław Kowalewski, William Osmański, Zygmunt Czarobski, Edmund Browalski, Stanisław Zbyszko, Michał Krzyżewski, Tomasz Paciorek, Stefan Bartkowski[55].

28. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM PISARZY EMIGRACYJNYCH

Podstawą tego zbioru stał się księgozbiór i materiały archiwalne, przekazane w 1985 roku do Orchard Lake. Księgozbiór zawiera prawie cały komplet wydawnictw emigracyjnych z Anglii, Italii, Kanady i Stanów. Są to wydawnictwa Oficyny Poetów, Veritas, Polonia-Londyn, Polskiej Fundacji Kulturalnej, Libelly-Paryż, Spotkania-Paryż, wydawnictw towarzystw naukowych i kombatanckich.

Znajdują się tutaj również czasopisma emigracyjne: „Aneks”, „Libertas”, „Puls”, „Zeszyty Literackie”, „Wiadomości”, „Zapis”, „Pomost”.

Materiały archiwalne pochodzą ze zbiorów poety Edwarda Duszy, który przekazał rękopisy takich pisarzy jak: Aleksander Janta, Melchior Wańkowicz, Wacław Iwaniuk, Józef Cat-Mackiewicz. Ostatnio zostały przekazane rękopisy Jarosława Iwaszkiewicza i Juliana Ejsmonda[56].

29. GALERIA

W osobnym, dużym budynku znajduje się Galeria, w której są dzieła sztuki z zakresu: malarstwa, rzeźby, porcelany, także stylowe meble, głównie polskich artystów. Każdego miesiąca urządzana jest nowa wystawa artystów polskich. Ze znanych artystów Galeria posiada obrazy: Juliana Fałata, Vlastimila Hoffmana, Juliusza Kossaka, Alfreda Wierusza--Kowalskiego, Jacka Malczewskiego, Jana Matejki, Tadeusza Popiela, Jana Stanisławskiego, Saturnina Świerzyńskiego, Władysława Szemera, Wacława Szymanowskiego.

Galeria posiada duży zbiór rzeźby w stali nierdzewnej artysty Mariana Owczarskiego, zarazem dyrektora. Tematyka tych prac jest różnorodna: od sztuki sakralnej i użytkowej aż do kompozycji abstrakcyjnych.

Każdego roku Galeria urządza konkursy dla młodych artystów polskiego pochodzenia. Część z tych eksponatów zostaje potem w zbiorach[57].

30. ARCHIWUM, BIBLIoTEKA I MUZEUM SWAP

W 1993 roku zostały wyodrębnione zbiory Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. W Muzeum znalazły się sztandary placówek Okręgu VI SWAP, mundury, odznaczenia, dyplomy, legitymacje i wszelkiego rodzaju memorabilia. Na ścianach rozwieszono fotografie z różnych uroczystości weterańskich, przede wszystkim lokalnych.

W Archiwum znajduje się ogromna liczba różnych sprawozdań z posiedzeń Dyrektorów SWAP, plenarnych zebrań Zarządu Głównego SWAP, protokoły wszystkich zjazdów Okręgu VI SWAP w Hamtramck, sprawozdania roczne poszczególnych placówek SWAP, sprawozdania finansowe, sprawozdania adiutanta Generalnego SWAP, programy różnych akademii, imprez, narodowych i towarzyskich.

W Bibliotece zgromadzono księgi z walnych zjazdów Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i Korpusów Pomocniczych Pań i Związków Przyjaciół. Osobny zbiór stanowią pamiętniki poszczególnych placówek z dużego terenu Stanów, wydawane z okazji 25-lecia, 35-lecia, 50-lecia, 60-lecia. Osobno wydzielone zostały druki związane z rocznicami czynu zbrojnego, dla przykładu: księga jubileuszowa obchodu 50-lecia kampanii 1920 (1920-1970); księga pamiątkowa 60-lecia Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej; księga pamiątkowa 70-rocznicy 1917-1987 Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej i Kanadyjskiej[58].

31. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM RADIA I TELEWIZJI POLONIJNEJ

Przekazane w ostatnich dziesięciu latach kompletne zbiory kilku radiostacji polonijnych z Bostonu, Chicago, Nowego Jorku stały się podstawą do utworzenia osobnego archiwum, biblioteki i muzeum radia i telewizji polonijnej. W skład tych zbiorów weszły materiały: Roberta Lewandowskiego, ks. prał. W. Rojka i dra Włodzimierza Sikory.

Zbiory ks. Rojka to przede wszystkim nagrania telewizyjne programu TV „Wiatry z Polski”, nadawanego już w 1956 roku w Nowym Jorku. Program nadawany był na żywo, występowały w nim chóry polonijne, artyści i zespoły z Polski. Radiostacja dra Sikory to nagrane taśmy audycji o Polsce z czterdziestu lat pracy dla Polski i Polonii.

Największe zbiory pochodzą z kolekcji Roberta Lewandowskiego, obejmują one radio i TV. Znajdują się tutaj taśmy z nagraniami polskiej sekcji Radia Francuskiego z 1951 roku, audycje radiowe z Detroit programu E. Konstantynowicza i M. Kreutza, nagrania programu ze stacji WHFC i WSBC z Chicago, nagrania programu TV o Polonii pt. „Polonaise in Transition”, programy „Polka-Go-Round”, nadawane na ABC Network, nagrania z własnego programu „Press International” nadawanego na kanale 7, za który otrzymał nagrodę „Emmy Award”; taśmy „Polskiego Programu Telewizyjnego” (WCIU-TV) nadawanego od 1964 roku w Chicago; filmy własnej produkcji pt. „200 lat Ameryki” — Polacy w historii Ameryki; „Duża Polska Mała Polska”-Jan Paweł II w Chicago; „600-lecie Matki Boskiej Częstochowskiej”. W sumie kolekcja posiada ponad 3 tys. płyt, 500 nagrań video, 500 filmów[59].

32. ARCHIWUM, BIBLIOTEKA I MUZEUM OŚWIATY POLONIJNEJ

W dziale oświaty polonijnej zgromadzono materiały do dziejów polskich szkół, szkolnictwa dokształcającego, Związku Młodzieży Polskiej, nauczycieli, Zrzeszenia Nauczycielstwa, Komisji Oświaty Kongresu Polonii Amerykańskiej i studentów.

W Archiwum zachowane zostały komunikaty Komisji Oświatowej Kongresu Polonii Amerykańskiej, programy zjazdów Nauczycieli Polonijnych oraz komitetów rodzicielskich, korespondencja, prospekty różnych lekcji, dzienniki, protokoły szkolnych konferencji, albumy fotograficzne do dziejów poszczególnych szkól, wycinki prasowe o szkołach, materiały Zrzeszenia Nauczycieli Szkół.

W Bibliotece znajdują się materiały ze wszystkich konferencji nauczycieli, wykładowców i działaczy oświatowych Polonii, prospekty wydawane na maj — miesiąc Oświaty Polonijnej, programy „Dnia Polskiej Szkoły” od 1978-1992. Największy zbiór stanowią pamiętniki polskich szkól wydawane z okazji 10-lecia, 25-lecia, 30-lecia, 50-lecia, pamiętniki Związku Młodzieży Polskiej w Passaic, NJ, komplety podręczników do różnych przedmiotów, komplet „Głosu Nauczyciela”, zbiór kaset video do poszczególnych lekcji[60].

POMIESZCZENIA

Wszystkie zbiory znajdują się w 5 budynkach i obejmują 45 pokoi. Muzea znajdują się na dwóch piętrach budynku zwanego „Ark”. Księgozbiory w budynku „Activities Building”. Galeria w Budynku „Art Galery”. Archiwa w budynku „Barracks”. Muzeum sportu polonijnego w „Dombrowski Fieldhuse”. Objęte są systemem alarmowym i są wyposażone częściowo w urządzenia klimatyzacyjne. Zatrudniają tylko 10 pracowników i kilku woluntariuszy.

Zbiory odwiedza rocznie kilka tysięcy ludzi ze Stanów i innych krajów. Ze zbiorów archiwalnych korzysta przeciętnie 1000 osób rocznie na miejscu. Kwerend listownych załatwia się ponad 800 rocznie, telefonicznych ponad tysiąc. 

Przypisy

[1] R. Nir, Stulecie Polskiego Seminarium w Orchard Lake w Stanach Zjednoczonych 1885-1985, Orchard Lake, Michigan 1987 ss. 367.

[2] A. Brożek, Józef Swastek (10.III.1913 - 5.1X.1977). „Kwartalnik Historyczny”. R. 85: 1978 nr 4 s. 118-119; M. Szwej, Pożegnanie ks. Józefa Swastka. „Sodalis Polonia”. R.57:1977 no 8 listopada s. 193-194; R. Nir, Historia Centralnego Archiwum Polonii Amerykańskiej w Orchard Lake. „Duszpasterz Polski Zagranicą”. R. 32: 1981 nr 3/140 s. 410-421.

[3] J. Swastek, A Tentative Directory of the Polish American Archives. „Orchard Lake Center for Polish Studies and Culture”. Monograph Number 5, March 1971. Orchard Lake, Michigan 1971 ss. 16.

[4] R. Nir, Bibliografia selektywna historyka Polonii Amerykańskiej ks .prof. Józefa Swastka (1913-1977). „Duszpasterz Polski Zagranicą”. R.33: 1982 nr 2/143 s. 238-248.

[5] R. Nir, Instytucja Wielkiego Znaczenia. Centralne Archiwum Polonii Amerykańskiej w Orchard Lake. „Dziennik Związkowy”. R.74:1981 nr 50, 13-14 marca s. 6; Tenże, Centralne Archiwum Polonii Amerykańskiej w Orchard Lake. Dzieje Archiwum. „Przegląd Polski” (New York) R. 11:1981, 8-14 lipca s. 2-3; E. Dusza, Centralne Archiwum Polonii. Rozmowa z ks. dr. Romanem Nirem. „Gwiazda Polarna”. R.77:1985, 25 grudnia s. 7-8.

[6] R. Nir, Śp. ks. prałat Artur W. Rojek (1906-1988). “Dziennik Polski” (Detroit) R.83:1988 nr 9 z 26 lutego s. 9; W 1988 roku ks. prał. A. Rojek ofiarował cały zestaw aparatury komputerowej dla Archiwum.

[7] Statut. Archiwa, Biblioteki i Muzea Polonii w Polonijnych Zakładach Naukowych Seminarium Polskiego w Orchard Lake, Michigan USA. 27 stycznia 1992 r. s. 3.

[8] Polish American Periodical Publications. A Directory. „Orchard Lake Center For Polish Studies and Culture”. Monograph Number 7, September 1971 s. 9; Directory of Canadian Polish and Polish American Periodical Publications. Monograph Number 15 May, 1976 s. 20.

[9] R. Nir, Bibliografia czasopism polonijnych objętych dokumentacją papieską. „Biuletyn Centrum Jana Pawła II”. R.13: 1991 no 1-2 s. 15.

[10] R. Nir, Centrum Jana Pawła II. „Dziennik Polski”. R.76: 1979 nr 113 8-9 czerwca s. 10; Tenże, Działalność Centrum Jana Pawła II w Orchard Lake. „Nowy Dziennik”. R.10:1980 nr 2321, 30 kwietnia s. 4,8 - Tenże, Wizyta dyrektora Muzeum Polskiego ks. Michała Dyląga w Polsce 9-18 marca 1993 roku. „Biuletyn Centrum Jana Pawła II”. R.15:1993 s. 4-6.

[11] F. Bolek, The Polish American School System, Columbia Press Corporation, New York 1948 ss. 108.

[12] Nir, Historia Biblioteki Związku Narodowego Polskiego w 1892-1917. „Dziennik Polski”. R.78:1982 nr 24,11-12 czerwca s. 9; Katalog Biblioteki Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, Chicago 1907 s. 212; R. Nir, Katalog Biblioteki Zjednoczenia Polsko-Rzymsko-Katolickiego z 1919 roku. „Dziennik Polski”. R.79:1983 nr 6, 11-12 lutego s. 11.

[13] R. Nir, Życie teatralne w Buffalo. „Dziennik Polski”. R.83:1987 nr 6, 6 lutego s.11; A. Waldo, Polish American Theatre. W: Ethnic Theatre in the United States, Greenwood Press, Westport Ct. 1983 s. 387-417; R. Nir, Teatr „Kościuszko” w Detroit. „Tygodnik Świat Polski” (Hamtramck) R.88:1992 nr-51, 18 grudnia s. 6; Tenże, Teatr „Fredro” w Detroit. „Tygodnik Świat Polski”. R. 88:1992 nr 52, 25 grudnia s. 35.

[14] J. Przygoda, Szkic historyczny polskiej katolickiej literatury homiletycznej w Stanach Zjednoczonych. „Sacrum Poloniae Millennium”. R.4: 1957 s. 461-569.

[15] R. Nir, Źródła w Archiwum w Orchard Lake do Historii Polskich Parafii w USA. „Collectanea Theologica”. R.51:1981 nr 4 s. 181-198; R. Nir, Materiały źródłowe do historii polonijnych parafii w Archiwum. w Orchard Lake. W: Źródła do Historii Polonii. Orchard Lake 1982 s. 89-246.

[16] A .Knawa, As God Shall Ordain. A History of the Franciscan Sisters of Chicago 1894-1987. Lemont, Illinois 1989 ss. 1037; J. Peplinski, A Fitting Response. The History of the Sisters of St. Joseph of the Third Order of St. Francis. Part II 1902 - 1962, South Bend, Indiana 1992 ss. 531; M. J. Ziolkowski, The Felician Sisters of Liconia, Michigan. First Province in America. Detroit 1984 ss. 586; M. B. Grabowski, Felician Sisters. History of the Congregation of the Sisters of St. Felix of Cantalice. Newark NJ. 1993 ss. 1105.

[17] Album Jubileuszowy Prowincji Polskiej OO. Franciszkanów w Ameryce 1905-1930. Buffalo, NY 1930 ss. 200; Proceeding of the Seventh Provincial Chapter held at the Marian Fathers Provincialate Stockbridge, Massachusetts USA 1969. Stockbridge, Massa. 1969 ss. 48; Iwicki J, Resurrectionist Charism. A History of the Congregation of the Resurrection. Vol.3 1932-1965. Romae 1992 ss. 642; Krótka historia prowincji Wniebowzięcia N. M. Panny Zakonu Braci Mniejszych 1887-1962, Pulaski, Wisconsin 1962 ss. 76; G. Raniszewska, Rys historyczny Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Błogosławionej Kunegundy, Chicago IL 1947 ss. 143; Pamiątka pięćdziesięciu lat pracy SS. Bernardynek w Ameryce 1894-1944. Philadelphia, Pa. 1944 ss. 91; Jednodniówka na 75-letni jubileusz Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu 1875-1950. Rzym 1950 ss. 144.

[18] R. Nir, Parafie Polsko Narodowego Kościoła, W: Źródła do Historii Polonii. Orchard Lake, Michigan 1982 s. 189-197; B. Wielewinski, Doctoral Dissertations and Masters Theses Regarding Polish Subjects: 1900-1985. An Annotated Bibliography. New York, NY 1988 ss. 200; B. Wielewinski. Newspaper and Journal Articles Regarding the Polish National Catholic Church and Related Items. An Annotated Bibliography. Scranton 1987.

[19] R. Nir, Polskie parafie w Kanadzie, W: Źródła do Historii Polonii. Orchard Lake, Michigan 1982 ss. 198-204; Leksykon Geograficzno-Historyczny parafii i kościołów polskich w Kanadzie. Lublin 1992 s. 358.

[20] R. Nir, Księgi jubileuszowe innych grup etnicznych. W: Źródła do Historii Polonii. Orchard Lake, Michigan 1982 s. 204-216.

[21] M. Haiman, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873-1948. Chicago, Ill. 1948 ss. 597; D. Pienkos PNA: Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America. New York NY 1984 ss. 485; A. Waldo, Sokolstwo. T. 1-5 Pittsburgh 1953-1984; Historia Związku Polek w Ameryce. T.1-3, Chicago, Ill. 1938-1981.

[22] Inwentarz polonijnych organizacji. Orchard Lake, Mi 1993 maszynopis s. 30.

[23] Immigration History Research Center University of Minnesota. Polish American Collection. St. Paul, Minn. 1988 ss. 37; Inventory to the Records of the Polish American Congress at the Immigration History Research Center. St. Paul, Minn. 1988 ss. 34; Inventory to the Records of Paryski Publishing Company at the Immigration History Research Center. St. Paul, Minn. 1991 ss. 71; Polish American Collection. W: The Immigration History Research Center. A Guide to Collections. New York, NY 1991 s. 245-285; A Guide to Manuscript and Microfilm Collections of the Research Library of the Balch Institute for Ethnic Studies. Philadelphia, Pa. 1992 ss. 129.

[24] F. Bolek, Who's Who in Polish America. A Biographical Directory of Polish - American Leaders and Distinguished Poles in the Americas. New York, NY ss. 579; We Francji podjęto wydawanie „Kwartalnika Biograficznego Polonii”, ukazał się z.1, Paryż 1992 pt. Polacy w Świecie pod red. Z. A. Judyckiego s. 71; W Nowym Jorku wydawnictwo Bicentennial Publishing Co. „Nowy Dziennik” podjął się opracowania: Polish American Who's Who. Druk pierwszego tomu zapowiedziano na 1993 rok.

[25] R. Nir, Stare druki w archiwum Orchard Lake. „Sodalis Polonia”. R. 59: 1979 nr 4 kwiecień s. 113-115; Our Oldes Book 1504-1517. „Library Pulse”. R.6:1959 no 1 s. 12.

[26]  R. Nir, Polonica w Archiwum Orchard Lake. „Sodalis Polonia”. R.59:1979 no 5 maj, s. 147-150.

[27] Alfabetyczny wykaz czasopism polonijnych w Archiwum w Orchard Lake. Wykaz według krajów: Stany Zjednoczone, Anglia, Argentyna, Australia, Canada, Brazylia, Francja, Niemcy, Włochy. Orchard Lake 1990 maszynopis s. 3; List of Retrospective Polish and Polish-American Newspapers and Magazines. Orchard Lake 1989 maszynopis s. 3.

[28] Inwentarz polonijnych kalendarzy i polskich w Archiwum Polonii w Orchard Lake. 1992 maszynopis s. 35.

[29] Ogólny spis zbiorów filatelistycznych w Archiwum Polonii w Orchard Lake. 1990 maszynopis s. 23.

[30] Ogólny spis zbiorów numizmatycznych w Archiwum Polonii w Orchard Lake. Maszynopis s. 25.

[31] Spis video w Archiwum Polonii w Orchard Lake. 1993 maszynopis s. 34. On the Wings of Love. A Visit to the Orchard Lake Schools. This Video Cassette has been from a Broadcast Quality Master 1993.

[32] R. Nir, Żołnierz, lekarz i działacz polonijny dr Jan Wybranowski. „Tygodnik Świat Polski”. R. 89:1993 nr 14, 2 kwietnia s. 15-16; Tenże, Filaret, fotografik i działacz polonijny Tadeusz Płochocki. „Tygodnik Świat Polski”. R. 89: 1993 nr 16, 16 kwietnia s. 14-15; Tenże, Sumiennie wypełniam mój obowiązek wobec ojczyzny, mjr Bohdan Grodzki. „Tygodnik Świat Polski”. R. 89: 1993 nr 21, maj 21 s. 16-17; Archiwum posiada znaczną liczbę nagrań z różnymi ludźmi, które będą w całości opublikowane w przygotowywanej książce.

[33] Przed śmiercią ks. prał. A. Rojek ofiarował całą pracownię komputerową. Archiwum jest włączone do sieci Narodowego Archiwum w Waszyngtonie.

[34] Lista dysertacji napisanych w Kolegium NMP w Orchard Lake, styczeń 1966 s. 4; Dissertation and Theses Catalog Archives Archives the Orchard Lake Schools, wydruk komputerowy s. 450.

[35] Inwentarz listów królewskich. Orchard Lake 1975 maszynopis s.3; Original Letter of King John Sobieski. Library Pulse. R.6:1959 nr 2 s. 1-2; Polish Prayer-Book Collection. Library Pulse. R.8:1961 nr 2 s. 2.

[36] R. Nir, Herbarze w Orchard Lake. „Dziennik Polski”. R.76: 1979 nr 59, 23-24 marca s. 4,9; Tenże, Archiwum Polonii w Orchard Lake. W: Kalendarz Polski 1991. Stevens Point, Wis. 1990 R. 6 s. 167-175.

[37] F. Bolek, Tentative Plan for the Polish - American Encyclopedia. Buffalo, NY 1947 s. 8; F. Bolek, Ruch umysłowy wśród Polonii Amerykańskiej. Buffalo, NY s. 16; R. Nir, Encyklopedia Polsko-Amerykańska. „Dziennik Polski”. R.76:1979 nr 178, 1 września s. 6.

[38] K. Bobrowski, Polska Misja Katolicka w Bombaju materiały 1943-1945. Kolekcja przygotowywana jest do katalogowania. Warto zacytować niektóre materiały: Korespondencja z lat 1940-1948, wykazy sierot, wykazy rodzin przyjmujących sieroty, sprawozdania z działalności Polskiej Misji Katolickiej w Bombaju, wspomnienia z Rosji, Chłopcy z Indii, Marianum, Akcja Katolicka, przygotowania do podróży, Listy ks. K. Bobrowskiego z Orchard Lake, korespondencja dotycząca chłopców w Orchard Lake, Krucjata Eucharystyczna, polski szpital w Bombaju, polskie szkoły w osiedlach i obozach w Indu, duszpasterstwo.

[39] R. Nir, Ks .prof. dr Walery J. Jasiński 1904-1981 jako badacz duszpasterstwa polonijnego. W: Źródła do Historii Polonii. Orchard Lake, Michigan 1982 s. 247-308.

[40] Akta personalne w Archiwum Polonii w Orchard Lake; K. Kozak, Repository of History, „Memory” of Archdiocese. „The New World” (Chicago) August 14, 1970, s.9; Menceslaus J. Madaj. „Polish American Studies”. Vol. 42: 1986 no 2 s. 2; R. Nir, Polish American Archives at Orchard Lake receives Rev. M. J. Madaj Collection. „The Polish American” Vol. 6:1987 no 9, September s. 5; Tenże, Madaj Mieczysław Jan ks. prof dr. W: Encyklopedia Katolicka KUL tom 6 w druku.

[41] Katalog Kolekcji dra Antoniego Małłka, Orchard Lake 1981 maszynopis s. 100.

[42] Ogólny inwentarz Kolekcji ks. prof. dr. Jacka Przygody, Orchard Lake 1993 s. 20 maszynopis.

[43] Inwentarz ogólny Kolekcji ks. prał. A. W. Rojka. Orchard Lake 1992 s. 20.

[44] R. Nir, Arthur Waldo Collection in the Pol. Amer. Archives at Orchard Lake. „Sokół Polski”. No 21, Nov. 1, 1986 s. 25; Tenże, Arthur L. Waldo Collection in the Polish American Archives at Orchard Lake, Mi. „Gwiazda Polarna”. R.78:1986 25 października s. 5.

[45] R. Nir, Centrum 2. Korpusu w Orchard Lake Archiwum, Biblioteka i Muzeum. „Dziennik Polski”. R.81:1984 nr 27, 6-7 lipca s. 11; nr 28, 13-14 lipca s. 11; Fundacja i Centrum 2. Korpusu Wojska Polskiego przy Polonijnych Zakładach Naukowych w Orchard Lake, Michigan 1990 ss. 24; Dziesięciolecie Fundacji i Centrum 2. Korpusu w Orchard Lake 1983-1993, Orchard Lake, 15 maja 1993 ss. 48; R. Nir Dziesięciolecie Fundacji i Centrum II Korpusu. „Dziennik Związkowy”. R.86: 1993 nr 94, 14-16 maja s. 1, 23; „Tygodnik Świat Polski” R. 89:1993 nr 20, 14 maja s. 16-17; „Nowy Dziennik”. R.22: 1993 nr 5736, 2 lipca s. 4.

[46] A. Rogoziński, Muzeum 1. Dywizji Pancernej w Stanach Zjednoczonych. „Pancerniak”. R.21:1989 no 41 s. 4-17; Jednodniówka Muzeum 1. Dywizji Pancernej im. Gen. S. Maczka w Orchard Lake, 2 lipca 1989 ss. 6; Komitet Organizacyjny Fundacji Muzeum 1. Dywizji Pancernej. „Pancerniak”. R.22:1990 nr 43 s. 35-36; E. Wierzewska, Otwarcie Muzeum 1. Polskiej. Dywizji Pancernej w Orchard Lake, Mi. „Zgoda”. R. 108:1989 no 15, 1 sierpnia s. 12-13; Poświęcenie ziemi z pól bitewnych. 1. Dywizji w Muzeum w Orchard Lake. „Kurier”. (Detroit) R.1:1993 nr 12,13 sierpnia s. 3.

[47] Jednodniówka. Poświęcenie Pokoju Pamiątek Armii Krajowej w Orchard Lake, Michigan 12 listopada 1989, ss. 36; Sprawozdanie przewodniczącego Komitetu Pokoju Pamiątek Armii Krajowej z całokształtu pracy przygotowawczej nad zorganizowaniem Pokoju Pamięci A.K. Przedłożone Walnemu Zebraniu Członków Oddziału Koła A.K. w dniu 17 grudnia 1989 roku s. 3; Z .Romańska, Historia Muzeum Armii Krajowej w Orchard Lake, Mich. USA. „Tygodnik Świat Polski”. R. 88: 1992 nr 8, 21 lutego s. 14.

[48] Jednodniówka Lotnictwa Polskiego w Anglii, ss. 56; Stowarzyszenie Lotników Polskich 50-lecie,  Philadelphia, Pa. 31 sierpnia, 1 września 1968 ss. 143; Sprawozdania z poszczególnych Skrzydeł; Listy imienne członków; Pamiętniki poszczególnych Skrzydeł; Pamiętniki ze Światowych Zjazdów.

[49] Biuletyny informacyjne Polskiego Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych Niemieckich Obozów Koncentracyjnych i Lagrów Sowieckich, niekompletne; R. Nir, Powojenny los byłych więźniów politycznych na emigracji. „Tygodnik Świat Polski”. R.89:1993 nr 17, 23 kwietnia s. 16.

[50] E. Gierat, Archiwum harcerskie. W: Powojenna historia harcerstwa w Stanach Zjednoczonych, 1990 s. 31-33; Zamieszczane odezwy na łamach czasopism harcerskich ukazujących się w Stanach Zjednoczonych i Londynie.

[51][51] J. Maynard, Pamiątki i archiwum Alojzego Mazewskiego. „Nowy Dziennik”, 15 czerwca 1990 s. 4; E. Różanski, Sprawozdania z prac nad materiałami A. Mazewskiego, zawierają dane statystyczne i informują, gdzie zostały przekazane.

[52] R. Nir, Katalog Kolekcji dr. Edwarda i:Lody Różańskich w Orchard Lake. Orchard Lake 1991 s. 88, tylko częściowe materiały zostały skomputeryzowane.

[53] R. Nir, Otwarcie Muzeum Śpiewaków w Orchard Lake. „Tygodnik Świat Polski”. R. 88: 1992 nr 52, 25 grudnia s. 31; St. Mary's College of Orchard Lake Dedicates Museum Room to District IV of PSAA. „Singers' Bulletin”. R.54:1993 Spring, numer prawie w całości poświęcony kolekcji śpiewaków i poszczególnych chórów w Detroit.

[54] Numer poświęcony Delegacji Biskupów Polskich biorących udział w Kongresie Eucharystycznym i nawiedzającym Polonię Amerykańską — pełna dokumentacja fotograficzna. „Sodalis Polonia”. R.55:1976 nr 8 listopad, s. 30.

[55] National Polish-American Sports. Hall of Fame and Museum, foldery na poszczególne lata; Pełny zestaw pamiętników ukazujących się każdego roku od 1973. W 1993 roku ukazał się następujący pamiętnik: National Polish-American Sports Hall of Fame. 21st Annual Induction Ceremonies and Testimonial Banquet Thursday, June 10, 1993 ss. 72.

[56] Inwentarz literatury emigracyjnej w Archiwum w Orchard Lake, 1990 s. 10; Inwentarz wydawnictw londyńskich, Orchard Lake 1991 s. 6; Spis listów przekazanych przez E. Duszy do Archiwum w Orchard Lake 1989 s. 4.

[57] Malarze Polscy. Peintres polonais. Polish Painters (1850-1950). Katalog wystawy, Montreal 1984, katalog zawiera opis obrazów pochodzących z Galerii z Orchard Lake ss. 117; Marian Owczarski Sculpture „Metal Fury” The Galery, „Orchard Lake March” 1, 1969 s. 4. W Archiwum znajduje się pełny zestaw katalogów wystaw w Galerii.

[58] Inwentarz zbiorów archiwalno-muzealnych Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce w aktualnym opracowaniu, wrzesień 1993 rok.

[59] Czterdzieści lat pracy dla Polski i Polonii Amerykańskiej, dr Włodzimierz A. Sikora przy mikrofonie, Chicago, III. 23 września 1973 ss. 40; Bob Lewandowski's Forty Years in Broadcasting, Saturday, November 23,1991 ss. 20.

[60] Sukces nauczycieli w Orchard Lake. „Nowy Dziennik”. R. 22:1993 nr 5753, 22 czerwca s. 8, 10; Powstało Archiwum i Muzeum Oświaty. „Nowy Dziennik”. R.22:1 993 nr 5757 s. 6.

Tagi

Więcej o Autorze (Autorach)

0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)

Roman Nir

Ks. Pralat dr Roman Nir urodził się 22/01/1940 r. w Praszce k. Częstochowy. Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnym mieście, natomiast liceum ogólnokształcące ukończył w pobliskim Gorzowi...

Copyrights

COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika