Kazimierz Piotr Zaleski
Prof. Kaziemierz Piotr Zaleski (prof. Cassimir Pierre Zaleski), ur. 2 marca 1928 w Paryżu – polski fizyk mieszkający we Francji, specjalista od spraw energii jądrowej, profesor uniwersytetów we Francji i USA. Prezes Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji zarządzającego Biblioteką Polską w Paryżu.
Syn Zygmunta Lubicz-Zaleskiego (1882–1967) – historyka literatury, krytyka, poety i publicysty oraz Marii z domu Zdziarskiej (1898–1987), brat przedsiębiorcy i biznesmena Romana (Romaina) Zaleskiego[1].
Urodzony w Paryżu, spędzał co roku wakacje letnie w Polsce w posiadłościach rodzinnych. W 1939 wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu powrót do Francji.
Uczęszczał na tajne komplety w liceach im. Stefana Batorego i Stanisława Staszica. W 1942 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej – późniejszej Armii Krajowej. Po zdaniu tajnej matury wstępuje do partyzantki (30. dywizja poleska). Do sierpnia 1944 jego oddział brał udział w ciężkich walkach, przechodząc m.in. parokrotnie przez front niemiecko-rosyjski, by działać za niemiecką linią. Po rozbrojeniu dywizji przez wojsko sowieckie w sierpniu 1944 uciekł z Majdanka (gdzie Rosjanie zatrzymali żołnierzy i podoficerów 30. dywizji) i stara się przedostać do walczącej Warszawy. Zostaje aresztowany przez NKWD koło Garwolina i przesłuchiwany. Przekazany polskim władzom komunistycznym, został za przynależność do AK skazany na 10 lat więzienia na zamku w Lublinie, gdzie warunki podobne były do obozów niemieckich, a potem zostaje przeniesiony do więzienia we Wronkach (Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie unieważnił ten wyrok w 1993).
Zwolniony warunkowo w lutym 1946 dostał się na Politechnikę Warszawską (siedziba w Łodzi). Wraca następnie do Francji, gdzie studiuje na Wydziale nauk ścisłych w Paryżu i w Instytucie Radu pod kierownictwem Ireny Joliot-Curie.
W listopadzie 1950 podjął pracę w Commissariat à l'energie atomique (CEA) przy reaktorze ZOE – pierwszym reaktorze francuskim zbudowanym w 1948. Rozpoczął studia z zakresu fizyki; studiował nową metodę mikrodystrybucji potoków neutronowych. Publikacje na ten temat wydał m.in. dla Francuskiej Akademii Nauk. Pracował w tym czasie nad nowym paliwem dla reaktora, który pozwoliłby zwiększyć dwudziestokrotnie moc ZOE.
W 1954 polecono mu założenie zespołu, który miał uruchomić pierwszą francuską centralę atomową wytwarzającą prąd i plutonium (G1). W tym okresie wielkie mocarstwa zachowywały w sprawach nuklearnych tajemnicę i Francja nie miała krytycznego eksperymentu mocy zerowej, potrzebnego przed konstrukcją reaktora dużej mocy.
W 1957 zorganizował w ramach CEA dział badawczo-naukowy rozwijający koncept reaktorów na szybkich neutronach i zostaje mianowany jego kierownikiem. Był również głównym projektantem pierwszego reaktora tego typu we Francji. Kierował zespołem CEA Euratome prowadzącym w Centrum badawczym Cadarache doświadczenia dotyczące reaktorów na szybkich neutronach do regeneracji paliwa. Wydał liczne publikacje na ten temat. Był także delegatem francuskim na konferencje atomowe ONZ w Genewie (1955, 1958 i 1964).
Pod koniec lat 60. prowadził m.in. wykłady w Massachusetts Institute of Technology MIT (USA). Był konsultantem amerykańskich federalnych władz bezpieczeństwa atomowego NRC (Nuclear Regulation Commission) w Waszyngtonie. Pełnił przez 4 lata we francuskiej służbie dyplomatycznej funkcję doradcy do spraw atomowych (ambasada francuska w Waszyngtonie). Pracował przez wiele lat dla EDF (Electricité de France), kierując m.in. działem badawczo-naukowym pracującym nad centralami na szybkich neutronach. Był dyrektorem firmy Technicatome, odpowiedzialnej za koncepcję i zbudowanie reaktorów Phénix i Superphénix, jak również silników atomowych dla marynarki narodowej. Był przedstawicielem Francji w GBRA (Gaz Breeder Reactor Association) – europejskim stowarzyszeniu central na szybkich neutronach chłodzonych gazem.
W latach 80. XX w. był dyrektorem stowarzyszenia ANRT (Association Nationale des Recherches Techniques) – stowarzyszenie to było wówczas swego rodzaju akademią inżynieryjną we Francji, gdyż istniejące akademie nie obejmowały tej dziedziny. Stworzył firmę Europtica Service International Communication (ESIC). Równocześnie pomagał byłemu francuskiemu ministrowi przemysłu, André Giraud, stworzyć ośrodek geopolityki energii i surowców CGEMP (Centre de Geopolitique de l’Energie et des Matières Premières) na Uniwersytecie Paris IX Dauphine.
Obecnie jest prezesem Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji, mającego w swej pieczy słynną Bibliotekę Polską w Paryżu. Jest Administratorem Generalnym Ośrodka Badawczego Geopolityki Energii i Surowców na Uniwersytecie Paris IX Dauphine i wykładowcą tej uczelni.
Prof. Kazimierz Piotr Zaleski z Maciejem Morawskim w Stowarzyszeniu Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Warszawa 2 listopada 2009.
Członek Biura i były prezes Międzynarodowej Akademii Energii Jądrowej (INEA; USA). Członek Biura Global Foundation (Miami, USA), wiceprezes i członek-fundator Moscow International Energy Club. Dyrektor i administrator holdingu finansowego w Amsterdamie. Były prezes European Nuclear Society (ENS) – organizacji grupującej ok. 15 tysięcy uczonych inżynierów i technologów europejskich. Członek honorowy i fundator Société Française d’Energie Nucléaire (SFEN). Były dyrektor American Nuclear Society (USA). Mieszka w Paryżu.
Źródło: WIKIPEDIA
Foto: Mariusz Kubik
