Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji

Misja, Cele i Zadania

Misją Archiwum PMK jest trwałe zachowanie świadectw przeszłości Polskiej Misji Katolickiej oraz stowarzyszeń polonijnych działających we Francji. Do głównych celów i zadań Archiwum PMK należy m.in. gromadzenie, przechowywanie, konserwacja i zabezpieczanie wytoworzonej na przestrzeni lat dokumentacji oraz inwentaryzacja i digitalizacja zespołów archiwalnych. Archiwum udostępnia materiały archiwalne osobom i instytucjom kościelnym, naukowym czy innym w granicach przewidzianych przez regulamin archiwum.

Historia i działalność

Powstania Polskiej Misji Katolickiej we Francji należy szukać w okresie Wielkiej Emigracji. Było to duszpasterstwo, które wyrosło na gruncie potrzeb duchowych ówczesnych polskich emigrantów. Misja powstała dzięki inicjatywie Piotra Semenenko, Hieronima Kajsiewicza, Bogdana Jańskiego, Aleksandra Jełowickiego i wsparciu Adama Mickiewicza. Na przestrzeni 180 lat istnienia Polskiej Misji Katolickiej we Francji istotną rolę w jej funkcjonowaniu pełnili zawsze Rektorzy. W zakres ich obowiązków wchodziła nie tylko koordynacja tą instytucją i zaangażowanie duszpasterskie wśród polonii, ale także mecenat nad polską kulturą i tradycją.
[cd w tej kolumnie poniżej...]

[cd Historia...]

Wydaje się najlepiej to ilustrować aktywność pierwszego Rektora ks. Aleksandra Jełowickiego, który został desygnowany do pełnienia tej funkcji w momencie powstania Polskiej Misji Katolickiej dnia 17 lutego 1836 r. Ks. Jełowicki choć był Rektorem, tego tytułu nie używał, nazywano go wówczas „proboszczem emigracyjnym”. Jako kapłan pozostał wierny swojej wydawniczej i redaktorskiej pasji. Osobiście zajmował się wydawaniem przez Misję książek i broszur religijnych, patriotycznych i historycznych. W tej kwestii niewątpliwie prześcignął czasy w których żył.

W pierwszych latach istnienia Polskiej Misji Katolickiej, jej działalność duszpasterska była skromna. Kościół Wniebowzięcia NMP udostępniano Polakom w wąskim zakresie. Mimo tych trudności Aleksander Jełowicki jako pierwszy Rektor Misji nadał tej instytucji duszpasterski i organizacyjny rozmach. Niebawem paryska placówka stanie się wzorem dla wielu innych działających w Europie i świecie.

W 1922 r. nastąpiła zmiana statusu prawnego Polskiej Misji Katolickiej. Dzięki temu opieką duszpasterską zostali objęci Polacy przebywający na terenie całej Francji. Było to związane z kolejną wielką falą emigracji, choć przede wszystkim zarobkowej, która miała miejsce na początku XX w., po podpisaniu konwencji pomiędzy Polską a Francją w 1919 r. Polscy robotnicy i górnicy licznie przybywali głównie do północnej Francji w poszukiwaniu lepszego życia. Powstało tam wtedy wiele polskich ośrodków polonijnych.
Kolejne zwiększenie liczebności emigrantów polskich nastąpiło po zakończeniu II wojny światowej. Byli to przede wszystkim żołnierze, dla których powrót do komunistycznej ojczyzny był niebezpieczny i pozbawiony pełnej wizji niepodległości. Powiększyli oni w znacznej mierze grupę emigracji, dla której możliwość pracy zarobkowej w dowolnych zawodach stawała się rzeczą najważniejszą. W drugiej połowie 1945 roku, przybyli także do Francji księża polscy, wyzwoleni z obozów koncentracyjnych. Niektórzy wymagali intensywnej opieki, inni od razu podjęli funkcje duszpasterskie.

Następnym przełomowym momentem w napływie polskich emigrantów do Francji było wprowadzenie stanu wojennego (tzw. „emigracja solidarnościowa”). Był to także szczególny okres dla Polskiej Misji Katolickiej. Dzięki artykułowi w La Croix z dnia 19 grudnia 1981 r. prezentującego trudną sytuację Polaków po przejęciu całkowitej władzy przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego, Misja Katolicka stała się głównym pośrednikiem w przekazywaniu pomocy materialnej dla Polaków w kraju. Powołano Biuro do spraw Koordynacji Pomocy Charytatywnej w Paryżu, wykorzystując strukturę wewnętrzną Misji podjęto działania, które dla wielu Polaków z kraju były nadzieją na lepsze czasy i dawały sygnały, iż Polska nie jest osamotniona. W Archiwum Polskiej Misji Katolickiej, które mieści się w Seminarium Polskim w Paryżu zachowało się z tamtego okresu około 50 tys. listów, w których Francuzi wyrażali sprzeciw wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

Ostatnią znaczącą falę emigrantów zanotowano po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Wtedy Polska Misja Katolicka skoncentrowała się na nowych formach duszpasterstwa i ewangelizacji. Wspieranie stowarzyszeń, wydawnictw, a szczególnie młodych Polaków w pogłębianiu wiary poprzez rekolekcje, pielgrzymki stało się podstawą działalności Polskiej Misji Katolickiej. Nastąpiło także duże zaangażowanie we wspieranie kościoła francuskiego poprzez coraz liczniejszą obecność polskich księży w parafiach typowo francuskich.