Skip to main content

Arkadiusz Mieczysław Oborski (1900-1953)

Referat wygłoszony na XXXVII sesji Stałej Konfrencji MABPZ - Rapperswil 2015 r.

Arkadiusz Mieczysław Oborski (1900-1953)

Referat wygłoszony na XXXVII sesji Stałej Konfrencji MABPZ - Rapperswil 2015 r.

Płk dypl. WP, artylerzysta, ur. 15.02.1900 w Radomyślu w guberni kijowskiej na Ukrainie.

Był synem Leona i Ludwiki ze Skulskich. Ojciec pracował jako urzędnik w składzie Monopolu Spirytusowego, a od 1908 r. w Kijowie w Samorządzie Ziemskim. Po ukończeniu Kijowskiego Korpusu Kadetów w r. 1917 zdał maturę, po czym wstąpił do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Kijowie. Działał w kołach zrzeszających Polaków w Rosji.

W sierpniu 1917 r. wstąpił do Polskiej Ligi Walki Czynnej, a w listopadzie tegoż roku zgłosił się do I Korpusu Polskiego w Rosji. Pod dowództwem kpt. Bolesława Jatelnickiego (4. pułk piechoty) w styczniu 1918 r. wyróżnił się w walkach z bolszewikami o Żłobin. Został ranny. Po wyleczeniu rozpoczął studia na Wydziale Chemii Politechniki Kijowskiej. Ukończył dwa semestry. Latem 1919 r. usiłował przedostać się do Polski, ale bezskutecznie. W maju 1920 r. więziony w Kijowie i Charkowie. Wrócił do kraju w sierpniu 1921 r. i na ochotnika zgłosił się do wojska. Studiował w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, a w styczniu 1923 r. wstąpił do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu. 15 października 1924 r. został mianowany na stopień podporucznika. Pierwszy przydział służbowy otrzymał do 17. pułku artylerii lekkiej w Gnieźnie i z pułkiem był związany do 1931 r., dowodząc plutonem, następnie baterią.

W latach 1931-1933 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie i w październiku 1933 r. jako kpt. dypl. otrzymał przydział do 3. Dywizji Piechoty w Zamościu na stanowisko pierwszego oficera sztabu. W grudniu 1934 r. przeszedł do Sztabu Głównego WP na stanowisko referenta Wydziału Ogólnego Szefostwa Komunikacji Wojskowych. Po trzech latach przeniesiono go do 4. pułku artylerii lekkiej w Inowrocławiu, gdzie dowodził baterią, a potem dywizjonem. W marcu 1939 r. powrócił do Szefostwa Komunikacji Wojskowych, ale w sierpniu 1939 r. do Naczelnego Dowództwa WP zajmując się opracowaniem planów transportowych, w jakich poszczególne jednostki zostaną przewiezione do rejonów przeznaczenia lub stacji wykładowczych. Planem objęto 24 dywizje piechoty, 7 brygad kawalerii oraz wiele oddziałów samodzielnych nie wchodzących w skład wielkich jednostek piechoty i kawalerii.

We wrześniu 1939 r. w trakcie działań ppłk dypl. M. Oborski otrzymał przydział kwatermistrza armii „Modlin”. 18 września 1939 r. wraz ze sztabem przekroczył granicę polsko - rumuńską i został internowany w obozie Calimanesti. W listopadzie uciekł z obozu i przez Jugosławię, Włochy dotarł do Francji. Tu otrzymał przydział do sztabu 2. Dywizji Strzelców Pieszych dowodzonych przez gen. bryg. Bronisława Prugar—Ketlinga obejmując obowiązki szefa Oddziału IV. DSP wcieloną do 45. Korpusu Francuskiej 8. Armii. Podczas walk z Niemcami toczono boje na wzgórzach Clos du Doubs. 19 czerwca 1940 r. dywizja została internowana w Szwajcarii. W sumie było 12.388 internowanych polskich żołnierzy.

Ppłk Oborski początkowo pełnił funkcję polskiego komendanta obozu w Durensoth, zaś w grudniu 1940 r. został zastępcą komendanta obozu uniwersyteckiego w Winterthur. Był to najliczniejszy z trzech działających na terenie Szwajcarii obozów uniwersyteckich.

We wrześniu 1944 r. ppłk. Oborskiego przeniesiono do sztabu dywizji w Meilen na stanowisko oficera sztabu. Jego zadaniem było zorganizowanie tajnej ewakuacji dywizji do Francji. Do listopada ewakuowano ok. 1700 żołnierzy, w tym 110 oficerów. Następnie przerzucono żołnierzy do Wielkiej Brytanii, gdzie stanowili trzon tworzonej 4. Dywizji Grenadierów. Szefem sztabu dywizji został Oborski. 17 grudnia 1945 r. powrócił do kraju dowódca 2. DSP gen. bryg. Bronisław Prugar—Ketling i jego szef sztabu dywizji ppłk Mieczysław Oborski.

24 stycznia 1946 r. ppłk Oborski został powołany do służby wojskowej na stanowisko szefa sztabu Dowództwa Artylerii Okręgu Wojskowego nr 1 (Warszawa).

1 września ppłk Oborski został przeniesiony do Głównego Inspektoratu Artylerii WP na stanowisko szefa Wydziału Operacyjno-Zwiadowczego (do września 1950 r.).

W opiniach przełożonych czytamy: „Sumienny, pracowity, o wysokim poczuciu dyscypliny, bardzo dużym poziomie inteligencji i wykształceniu. Nadaje się bez zastrzeżeń na każde stanowisko w sztabie i linii”. Opiniował przełożony płk Brunon Romiszewski. I druga opinia: „Posiada wysokie zdolności instruktorskie, a także znajomość teorii i umie przekazywać ją podwładnym. W stosunku do przełożonych lojalny, a do podwładnych wymagający, koleżeński. Oficer o dużych wiadomościach fachowych, posiada duże doświadczenie w pracy sztabowej”. Opiniował gen. Dyw. Wojciech Bewziuk, Główny Inspektor Artylerii WP.

W lipcu 1947 r. Oborski został mianowany na stopień pułkownika dyplomowanego.

Od września 1950 r. Oborski zajmuje stanowisko starszego pomocnika szefa Oddziału Operacyjnego do Spraw Studiów Dowództwa Artylerii WP W opinii z 1951 r. czytamy: „Ma duże doświadczenie zarówno w linii, jak i w sztabach wojskowych. Jako oficer sztabowy posiada dostateczne wiadomości w dziedzinie szkolenia specjalnego i strzeleckiego — artyleryjskiego”. Opinię podpisał szef Wydziału Operacyjnego Dowództwa Artylerii WP płk Konstantan Połysałow.

21 maja 1952 r. płk. Oborskiego aresztowały organy Głównego Zarządu Informacji WP, które zatwierdził marszałek Rokossowski. Śledztwo prowadził kpt. Jerzy Wenelczyk oraz kpt. Ignacy Maciechowski i płk Władysław Kochan pod kierownictwem płk. Antoniego Skulbaszewskiego.

Z pierwszych protokołów z 26 maja czytamy, iż Oborski był oskarżony o przestępczą działalność w Odrodzonym Wojsku Polskim. W śledztwie zastosowano „konwejer”, a zeznania zostały wymuszone torturami fizycznymi i psychicznymi. Po kilku dniach płk Oborski odwołał zeznania. Jednak w skutek straszliwego śledztwa płk Oborski załamał się i przyznał, że działał w przestępczej działalności, w ramach dywersyjno — szpiegowskiej organizacji, działającej w Wojsku Polskim, której był członkiem od grudnia 1945 do chwili aresztowania 21 maja 1952 r. na rzecz wywiadu amerykańskiego. Te zeznania były wynikiem kolejnych „konwejerów” i licznych karcerów.

14 sierpnia 1952 r. odbyła się rozprawa w budynku GZI WP pod przewodnictwem ppłk. Juliusza Krupskiego i Najwyższy Sąd Wojskowy skazał płk. Oborskiego na karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich oraz przepadek mienia. 25 sierpnia płk Oborski napisał skargę rewizyjną i odwołał w niej złożone podczas śledztwa i procesu zeznania. Twierdził, iż zostały na nim wymuszone.

18 listopada prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski.

6 lutego 1953 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej płk dypl. Arkadiusz Mieczysław Oborski został rozstrzelany. Zwłok nie wydano rodzinie. 7 lutego 1953 r. pochowano płk. Oborskiego w bezimiennej mogile w rejonie kwatery „Ł” dzisiejszego Cmentarza Komunalnego na Powązkach.

2 maja 1956 roku płk dypl. A.M. Oborski został zrehabilitowany. W uzasadnieniu Naczelna Prokuratura Wojska umorzyła postępowanie z braku dowodów winy. Brak jest w sprawie jakichkolwiek obiektywnych dowodów winy na potwierdzenie postawionych Oborskiemu zarzutów.

Odznaczenia: Krzyż Walecznych (1921), Złoty Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż Zasługi (1937), francuski Krzyż Wojenny Croix de Guerre (1945).

19 czerwca 1951 r. szef sztabu Dowództwa Artylerii WP płk Adolf Krzysztofowicz wnioskował o odznaczenie płk. Oborskiego Orderem Sztandaru Pracy II Klasy. Wniosek załatwiono odmownie.

W małżeństwie zawartym w 1931 r. z Marią Witkowską mieli syna Jerzego. Po raz drugi w sierpniu 1950 r. zawarł związek małżeński z wdową po swoim młodszym bracie Arturze Oborskim, poruczniku saperów (poległ 1940) z Janiną Oborską z domu Gieysztor, inżynier rolnik, uczestniczką Powstania Warszawskiego 1944 roku. Z pierwszego małżeństwa miała syna Andrzeja.

Bibliografia
  • Archiwum Akt Nowych (AAN).
  • Zespół Kancelarii Cywilnej RP, sygn. 829 0 340/52.
  • Archiwum Instytut Pamięci Narodowej (AIPN).
  • Teczki więźniów 1953, Oborski Mieczysław.
  • Centralne Archiwum Wojskowe.
  • Teczki Akt Personalnych (CAW, TAP), sygn. 539/27/53, k. 1b, 8, 13a, 45.
Literatura
  • Artyleria Polska. Kampania francuska 1940. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945, Londyn 1983, s. 93, 96.
  • Blum Aleksander, O broń i orły narodowe.... Z Wilna przez Francję i Szwajcarię do Włoch, Pruszków 1997, s. 130.
  • Chocianowicz Wacław, W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969, s. 386.
  • Ciepiela Józef, Na polach Francji, Warszawa 1972, s. 83.
  • Drobny Władysław, Walka bez oręża. Polskie obozy uniwersyteckie dla internowanych w Szwajcarii w latach 1940-1946, Warszawa — Poznań 1985, s. 127.
  • Działania bojowe 2-ej Dywizji Strzelców Pieszych, Londyn 1990, s. 7, 138.
  • Garliński Bohdan, Dywizja Strzelców Pieszych. Zarys organizacji, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1958, nr 1, s. 108.
  • Matyja Mirosław, Niespełnione nadzieje. Losy polskiej 2. Dywizji Strzelców Pieszych w latach 1940-1945, Toruń 2013, s. 33, 144, 146.
  • Nasza Droga. Dzieje 2. Dywizji Strzelców Pieszych. Francja — Szwajcaria 1939-1945, Londyn 1960. s. 33.
  • Pająk Henryk, Żochowski Stanisław, Rządy zbirów 1940-1990, Lublin 1996, s. 204, 208.
  • Piechota Polska 1939-1945. Materiały uzupełniające do „Księgi Chwały Piechoty”, Londyn 1971, z. 3, s. 55.
  • Poksiński Jerzy, Losy niektórych wyższych dowódców Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Armii Krajowej w Polsce powojennej, [w:] Naczelni Wodzowie i wyżsi dowódcy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Warszawa 1995, s. 217.
  • Poksiński Jerzy, „My, sędziowie, nie od Boga...”. Z dziejów Sądownictwa Wojskowego PRL 1944-1956. Materiały i dokumenty, Warszawa 1996, s. 58, 266, 269, 272.
  • Poksiński Jerzy, „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949-1956, Warszawa 1992, s. 174-175, 182, 265.
  • Poksiński Jerzy, Victis Honos. „Spisek w wojsku”, Warszawa 1994, s. 119-126.
  • Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, T. I. Kampania Wrześniowa 1939, Cz. 3. Przebieg działań od 9 do 14 września, Londyn 1959, s. 659, 685.
  • Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, Tom II. Kampanie na Obczyźnie, Cz.1. Wrzesień 1939 — czerwiec 1941, Londyn 1959, s. 369.
  • Prugar - Ketling Zygmunt, Generał Bronisław Prugar - Ketling. Wspomnienia syna, Warszawa 2006, s. 224.
  • Radomski Jerzy Adam, Demobilizacja Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1945-1951, Kraków 2009, s. 227-228.
  • Rakowski Janusz, Z piórem w mundurze. Francja — Szwajcaria 1940-1946, Paryż 1985, s. 109, 117, 121, 136, 211.
  • Rybka Ryszard, Stepan Kamil, Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006, s. 167, 724.
  • Smoliński Józef, Dywizja Strzelców Pieszych (Francja — Szwajcara), Warszawa 1992, s. 206, 215.
  • Smoliński Józef, Polacy Internowani w Szwajcarii (1940-1945). Dokumenty prawne- organizacyjne. Wykaz internowanych, Warszawa 2002, s. 231
  • Swat Tadeusz, „...Przed Bogiem i Historią?”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944-1956. Mazowsze, Warszawa 2003, s. 130-131.
  • Szejnert Małgorzata, Śród żywych duchów, Kraków 2012, s. 120, 352, 366.
  • Szwagrzyk Krzysztof, Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955, Warszawa 2000, s. 109.
  • Ślaski Jerzy, Polska walcząca, Warszawa 1990, s. 981.

Tagi

Więcej o Autorze (Autorach)

0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)

Jerzy Adam Radomski

Jerzy Adam Radomski. Biogram i zdjęcie tymczasowo niedostępne. Przepraszmy.

Copyrights

COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika