Archiwa emigracyjne w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
Archiwa emigracyjne w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
Precyzyjne określenie w tytule przedmiotu rozważań, jak zwykle, gdy chodzi o nazwanie materiałów, które zostały zgromadzone przez Polaków, z różnych powodów przebywających za granicą, sprawiają kłopoty. Dla pewnego więc uproszczenia przyjęłam, że mówić będę o archiwach emigracyjnych, nie „polonijnych”, ponieważ nie zawsze zawierają one materiał opisujący życie Polonii, zawsze jednak gromadzone były przez osoby, które pewien okres życia spędzały poza Polską.
Pierwsza emigracyjna kolekcja trafiła do zbioru Ossolińskiego jeszcze w okresie, kiedy biblioteka powstawała w Wiedniu. Była to kolekcja Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego, podskarbiego wielkiego koronnego, a zarazem księcia i para Francji. Zgromadził on, żyjąc na emigracji w Lotaryngii, u boku byłego króla, Stanisława Leszczyńskiego, ogromną bibliotekę, której część znalazła się w przyszłej bibliotece narodowej Ossolińskich. W 50 kodeksach rękopiśmiennych są również autografy Jerzego Ossolińskiego oraz opis jego legacji do Rzymu.
Ok. 1860 r. Teofil Januszewski przekazał Ossolineum, pieczołowicie zebrane przez ks. bpa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Paryżu, rękopisy i pamiątki po Juliuszu Słowackim. Mimo powojennego rozdziału zbiorów Ossolińskich między Lwów i Wrocław, nadal jest to najbardziej kompletna kolekcja autografów wieszcza.
Są w niej wielkie poematy: Król Duch i Grób Agammemnona — dramaty, m. in. Mazepa, a także drobne wiersze — Testament mój, Pogrzeb kapitana Meyznera i najbardziej znany fragment od momentu wyboru Jana Pawła II na tron papieski, w którym poeta prorokuje, że słowiański papież:
Wnętrze kościołów /.../ powymiata,
oczyści sień,
Boga pokaże w twórczości świata,
Jasno jak w dzień.
Wiele lat później, bo dopiero w 1893 r., ofiarowana została Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich 16-tomowa korespondencja gen. Macieja Rybińskiego, naczelnego wodza powstania 1830 r., działacza politycznego na emigracji we Francji, wnosząca wiele interesujących informacji na temat życia polskich emigrantów po powstaniu listopadowym.
Znaczące archiwa emigracyjne zaczęły napływać dopiero w latach siedemdziesiątych. Asta Gąsiorowska, żona znakomitego pisarza historycznego, działacza politycznego, przekazała w 1972 r. w darze ogromne archiwum autora Huraganu. Zostało ono ułożone w 260 jednostkach i dokładnie opisane w t. VIII Inwentarza rękopisów Biblioteki ZNiO przez kustosz Alinę Łągiewską dziesięć lat później. Wacław Gąsiorowski w 1903 r. zamieszkał w Paryżu, gdzie założył Polskie Towarzystwo Literacko-Artystyczne, a od 1914 r. działał w Komitecie Wolontariuszów do Armii Polskiej, redagując także czasopismo „Polonia”. Liczne podróże, a w 1921 r. podjęcie decyzji o pozostaniu na dłużej w USA sprawiały, że archiwum stawało się coraz bogatsze i coraz bardziej interesujące dla badaczy życia Polaków za granicą. Zawierało różnorodny materiał: rękopisy, ale także czasopisma polonijne, druki, odznaki, w tym zespół odznaczeń sokolich, portrety, a nawet złoty zegarek z dedykacją. Poszczególne rodzaje zbiorów zostały przekazane do właściwych działów i gabinetów Ossolineum.
Materiał rękopiśmienny uporządkowano natomiast, dzieląc go na 8 działów; ujęto w nich m. in.: papiery osobiste i rodzinne, litteraria, 37-tomowy zbiór korespondencji osobistej pisarza i jego żony. Najobszerniejszy — trzeci dział — zawiera materiały do działalności Polonii francuskiej. Umieszczona tu została dokumentacja dotycząca zrzeszeń i instytucji, działających na rzecz Polski i Polaków w latach 1910-1918; są tutaj materiały związane z Towarzystwem Polskim Literacko-Artystycznym, Polskim Sokołem, redakcją „Polonii”. Najcenniejszym fragmentem archiwum są papiery Komitetu Wolontariuszów do Armii Polskiej, zawierające dokumenty urzędowe, ponad 5000 listów żołnierzy, ukazujących ich niezwykle złożone życie: podleganie różnym naciskom politycznym, ucieczki do Legii Cudzoziemskiej. Równie cennym materiałem są papiery dotyczące życia Polonii amerykańskiej, szwajcarskiej oraz Polonii w Anglii, Rosji i Włoszech. Niezmiernie istotną część archiwum stanowią materiały do dziejów Armii Polskiej we Francji, m.in. dokumentacja Misji Wojskowej, Delegacji Misji Wojskowej w Stanach Zjednoczonych oraz akcji rekrutacyjnej w Europie i Ameryce Północnej. Archiwum wzbogaca ogromna ilość fotografii.
W latach 1970 i 1972-1973 napływały do Ossolineum częściowo podarowane, częściowo zakupione od Klaudiusza Hrabyka materiały przez niego zgromadzone. Dziennikarz i działacz polityczny, który po kilku latach przebywania za granicą, w 1959 r. wrócił do Polski, zgromadził archiwum, uporządkowane w 58 jednostkach i opisane w t. XII Inwentarza rękopisów Biblioteki ZNiO (sygn. 16311/II-16369/II). Archiwum to zawiera papiery osobiste i rodzinne, wspomnienia z działalności konspiracyjnej w latach 19391944, dziennik z lat 1955-1959, artykuły oraz recenzje z lat 1945-1983, materiały dotyczące działalności publicystycznej i politycznej Hrabyka oraz korespondencję, zawierającą ok. 4.000 listów. Najbardziej interesującą częścią archiwum są materiały dotyczące organizacji polonijnych: papiery Domu Polskiego w Epstein 1945-1949 oraz papiery innych polskich organizacji w Niemczech Zachodnich z tego samego okresu; papiery organizacji federacyjnych w Europie Zachodniej i USA 1945-1955 czy materiały dotyczące wschodnioeuropejskiej emigracji politycznej 1947-1957, papiery Ligi Niepodległości Polski w USA 1951-1956; papiery polskich instytucji wydawniczych i prasowych oraz organizacji i stronnictw politycznych w USA 19501958, organizacji kombatanckich i zawodowych oraz komitetów Skarbu Narodowego w USA 1950-1956 i w Wielkiej Brytanii oraz materiały dotyczące działalności politycznej gen. Kazimierza Sosnkowskiego i materiały Włodzimierza Piotrowskiego dotyczące stosunków wewnętrznych wśród emigracji polskiej w latach 1961-1964.
W 1975 r. Ossolineum zakupiło archiwum Antoniego Wiącka, w którym znajdują się materiały dotyczące życia oświatowego i kulturalnego emigracji polskiej we Francji, w tym materiały dotyczące Polskiego Uniwersytetu Robotniczego we Francji w latach 1924-1931 oraz Związku Nauczycielstwa Polskiego we Francji w tym samym okresie.
Rewelacją lat osiemdziesiątych dla zbiorów Ossolińskich okazało się archiwum gen. Kazimierza Sosnkowskiego, podarowane w 1984 r. przez jego żonę, Jadwigę. T. XIII Inwentarza rękopisów Biblioteki ZNiO rozpoczynają opisy 84 jednostek (16501-16584) materiałów, stanowiących najważniejsze i najpełniejsze kompendium źródłowe dotyczące spraw politycznych i militarnych w latach II wojny światowej. Ukazują one wszelkie aspekty działalności Generała, ilustrując Jego działalność jako ministra w rządzie Władysława Sikorskiego, komendanta ZWZ, Naczelnego Wodza Sił Zbrojnych. Są tutaj papiery dotyczące działalności rządu polskiego na emigracji we Francji i w Anglii, tworzenia armii polskiej w Kanadzie, stosunków polsko-radzieckich oraz stosunków z aliantami zachodnimi, projektów unii polsko-czechosłowackiej, konspiracji w kraju i użycia polskich sił zbrojnych w działaniach wojennych. Niezmiernie ważna w całości materiałów jest korespondencja, m. in. z Władysławem Sikorskim, Władysławem Andersem oraz zapisy rozmów z Władysławem Raczkiewiczem. Niewiele jest materiałów biograficznych Generała i jego korespondencji prywatnej.
Kiedy archiwum zostało przekazane do Ossolineum, było już wstępnie opracowane. W trakcie bowiem napływania materiałów pracował nad nim początkowo adiutant Generała, Witold Babiński, a podczas pobytu w Kanadzie, mjr Jan Jawicz. W opracowaniu tym materiały porządkowano w teczkach wg tematów w układzie chronologicznym, numerowano je i spisywano. W opracowaniu bibliotecznym uwzględniono ten pierwotny układ zespołu, poprawiając jedynie pomyłki i niekonsekwencje.
Największa ilość materiałów emigracyjnych zaczęła napływać do Ossolineum w latach dziewięćdziesiątych. Już w 1991 prof. Andrzej Vincenz przekazał znakomite archiwum swego ojca, Stanisława Vincenza, pisarza, zafascynowanego kulturą i obyczajowością Hucułów, a także kulturą antyczną, literaturą i filozofią europejską i światową. Zgromadził on niezwykle bogatą dokumentację swojej twórczości literackiej oraz korespondencję z pisarzami, tłumaczami, wydawcami, filozofami, naukowcami różnych narodowości. Archiwum to wcześniej uporządkowane zostało tematycznie na potrzeby pisarza w Lozannie przez żonę, Irenę, i syna, Andrzeja. W rok po przekazaniu archiwum rozpoczęły się prace porządkowe w Ossolineum dzięki Fundacji Pro Vincenz, która sfinansowała opracowanie większości materiałów. W 1998 r. ukazał się t. XVI Inwentarza rękopisów w całości poświęcony archiwum Stanisława Vincenza, które opisane zostało w 448 jednostkach (17664-17703). Powojenna wędrówka Stanisława Vincenza sprawiała, że kontakty autora Na wysokiej Połoninie stawały się coraz bardziej rozległe. Sześć lat pobytu na Węgrzech spowodowało szczególną aktywność społeczną i popularyzatorską Vincenza oraz wciągnęło go w krąg pisarzy węgierskich i działaczy emigracyjnych; później wyjazd do północnych Niemiec i Francji, gdzie na dłużej osiedlił się w Grenoble i ostatnie osiem lat przed śmiercią do roku 1971 spędzone w Lozannie.
Bliskimi przyjaciółmi Vincenza, których prace znalazły się w archiwum, byli: John Marbach, Christian Senechal, Francuz, sympatyk Polski i miłośnik Huculszczyzny, Hans Zbinden, Fritz Jean Begert oraz Lidio Cipriani, również miłośnik Huculszczyzny. Najistotniejszą część archiwum stanowią prace Stanisława Vincenza, do których dokumentacja jest szczególnie bogata: od materiałów warsztatowych, brudnopisów, maszynopisów, kolejnych redakcji tekstu do poprawek na pierwszych wydaniach utworów. Spuścizna rękopiśmienna eposu Na wysokiej Połoninie zawiera aż 11 jednostek, ok. 20 jednostek zajmują utwory Dialogi z Sowietami i Powojenne perypetie Sokratesa. Niezwykle bogata korespondencja stanowi ważny materiał badawczy.
W 1995 r. ostatecznie sprowadzone zostało z Tel-Awiwu archiwum Stanisława Wygodzkiego (104/88, 29/89, 51-74/95), poety i prozaika, który przed wojną publikował w pismach lewicowych. Podczas wojny był więźniem obozów koncentracyjnych, a w latach 1948-1953 — kierownikiem literackim Polskiego Radia. W 1968 r. wyjechał do Izraela, gdzie nieustannie tęsknił za Polską i nadal tworzył w języku polskim. Archiwum podarowane zostało Ossolineum przez żonę poety, Irenę. Uporządkowano je w 24 jednostkach. Najbardziej istotną część archiwum stanowi korespondencja, głównie z okresu pobytu w Izraelu. Wśród korespondentów pojawiają się: Karl Dedecius, Kazimierz Dejmek, Jerzy Ficowski, Henryk Grynberg, Józef Hen, Jerzy Jodłowski, Anna Kamieńska, Alicja Lisiecka, Leopold Lewin, Julian Stryjkowski, Andrzej Vincenz i in. Litteraria występują w formie maszynopisów i kopii, rzadziej autografów. Są między nimi także teksty dotychczas nie drukowane, np. Krzywda, Cmentarz oraz teksty przekładów utworów Wygodzkiego na język niemiecki, francuski i hebrajski, a także przekłady Wygodzkiego (wiersze Rilkego). Odrębną grupę stanowią artykuły, eseje oraz teksty audycji dla Radia Wolna Europa i Norddeutscher Rundfunk. Mogą okazać się również interesujące bruliony i materiały warsztatowe, które nie zostały jeszcze dokładnie opracowane.
W 1997 r. wpłynęło archiwum Klubu Polsko-Kanadyjskiego w Ottawie, liczące 25 jednostek, pośród których są sprawozdania, statuty, protokoły organizacji z lat 1936-1995, a także korespondencja i dokumentacja finansowa. W archiwum tym są również materiały Komisji Skarbu Narodowego z lat 1953-1978.
Największe archiwa emigracyjne wpłynęły w 1998 r. W lutym tego roku przekazała w darze archiwum Tadeusza Żenczykowskiego—Zawadzkiego, jego żona, Daromiła. Pod koniec roku Jan Nowak—Jeziorański podarował własne archiwum. Archiwa te stanowią niezwykle cenny materiał do badań nad najnowszą historią Polski, historią literatury współczesnej oraz zjawiskami politycznymi, socjologicznymi i zjawiskami z dziedziny psychologii społecznej, gdy uwzględni się niezmiernie ważne materiały związane z tworzeniem audycji Radia Wolna Europa oraz wpływu tych audycji na życie społeczne i polityczne w kraju.
Tadeusz Żenczykowski, prawnik, historyk, publicysta, działacz Związku Strzeleckiego i wieloletni redaktor pisma „Strzelec”, pracownik ministerstwa sprawiedliwości, w 1938 r. wybrany na posła do sejmu z ramienia Obozu Zjednoczenia Narodowego. W czasie wojny działał w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, kierując m.in. „Akcją N”. Od 1945 r. mieszkał w Londynie, gdzie współpracował z „Dziennikiem Polskim”, działał w Kole byłych Żołnierzy AK i Studium Polski Podziemnej, był członkiem organizacji Niepodległość i Demokracja. Od r. 1954 był redaktorem, a następnie zastępcą dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium. Przeszedł na emeryturę w 1972 r.; powrócił wówczas do Londynu i zajął się publicystyką.
Archiwum liczy 262 jednostki po wstępnym opracowaniu; część materiałów została zastrzeżona do r. 2020. Istotny fragment archiwum stanowią materiały obrazujące powojenną działalność T. Żenczykowskiego, pośród których są skrypty audycji RWE, maszynopisy prac i audycji, notatki, listy, fotografie, wycinki prasowe, uporządkowane według kryterium tematycznego; jest również dokumentacja do książek: Obsada personalna stanowisk w Polsce (Monachium 1958), Dramatyczny rok 1945 (Londyn 1981), Dwa Komitety 1920, 1944 (Paryż 1983), Samotny bój Warszawy (Paryż 1985), Polska Lubelska 1944 (Paryż 1987). Dokumentacji tej towarzyszą recenzje i korespondencja z wydawcami.
Żenczykowski, jako były żołnierz Armii Krajowej, a także autor prac o niej, zebrał wiele materiałów dotyczących m.in. akcji „Burza”, powstania warszawskiego oraz Koła byłych Żołnierzy AK w Londynie, którego był współzałożycielem.
Obszerna jest również dokumentacja dotycząca polityków Polski międzywojennej i lat II wojny. Są tu min. materiały dotyczące Józefa Becka, Janusza Bokszczanina, Tadeusza Bora-Komorowskiego, Emila Fieldorfa; Leopolda Okulickiego, Józefa Piłsudskiego, Władysława Raczkiewicza, Walerego Sławka, Stefana Starzyńskiego, Michała Tokarzewskiego, Wincentego Witosa i in.; są teksty i nagrania audycji z udziałem Edwarda Raczyńskiego. Żenczykowski zebrał też wiele dokumentów, listów, ustaw, odezw i komunikatów oraz wycinków prasowych dotyczących instytucji ważnych dla polskiej emigracji, takich jak: Rząd Polski w Londynie i jego Delegatura na Kraj, Studium Polski Podziemnej, Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Fundusz Obrony Narodowej, kongres Kultury Polskiej na Obczyźnie.
W archiwum pojawiają się także materiały dotyczące polityków i działaczy PRL i lewicy, m.in. Zygmunta Berlinga, Bolesława Bieruta, Józefa Cyrankiewicza, Edwarda Gierka, Władysława Gomułki, Wojciecha Jaruzelskiego, Zenona Kliszki, Mieczysława Moczara, Marcelego Nowotki, Edwarda Ochaba, Edwarda Osóbki-Morawskiego, Bolesława Piaseckiego, Mariana Spychalskiego, Józefa Światły, Józefa Tejchmy, Karola Świerczewskiego i wielu innych. Papiery uporządkowane w tekach „tematycznych” dotyczące m.in. wydarzeń 1957 r., frakcji natolińskiej w PZPR, wyborów do sejmu w 1956 r., PAX-u, sprawy Wańkowicza, prasy po Październiku, Polaków w Rosji, harcerstwa, związków zawodowych i innych organizacji, Marca 68, opozycji lat 70 (KOR, KPN, Konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość), strajków i “Solidarności”, a także stosunków państwo-Kościół (m.in. prześladowań Kościoła w latach 1951-1953) i procesów politycznych od lat czterdziestych po osiemdziesiąte. Po wstępnym uporządkowaniu i wpisaniu do księgi akcesyjnej Działu Rękopisów archiwum to wkrótce zostanie dokładnie opracowane i udostępnione w drukowanym Inwentarzu rękopisów.
Archiwum Jana Nowaka Jeziorańskiego w niektórych aspektach stanowi uzupełnienie materiałów Żenczykowskiego. Szczególnie, jeśli chodzi o korespondencję z autorami audycji RWE, skrypty audycji, tematy, którymi obaj się zajmowali, m.in.: sprawy dotyczące Koła byłych Żołnierzy AK, Bora-Komorowskiego, PAX-u, prześladowań Kościoła w kraju, a także informacji dotyczących polityków PZPR. Jednak w archiwum Nowaka Jeziorańskiego pojawiają się materiały bezpośrednio związane z funkcją dyrektora Sekcji Polskiej RWE, a więc m.in.: organizacja Stacji, problem ulokowania Radia, inauguracja w 1952 r. oraz ataki reżymu na rozpoczęcie działalności, dokumentacja RWE z lat 1952-1975, kampania propagandowa w latach 1952 - 1954; dokładna dokumentacja dotycząca Światły i Bialera, akcji „balonowej”, pomocy dla emigracji i różnych polskich instytucji na Zachodzie, dokumentacja dotycząca kampanii repatriacyjnej i powrotu Polaków z Rosji w 1956 r., materiały dotyczące polskiego Października i Węgier; problem „odwilży” w kraju i nieustannych refleksji na temat przedsięwzięć Radia w zmienionych warunkach politycznych, a także dokumentacja dotycząca tematu najbardziej interesującego Jana Nowaka — granicy na Odrze i Nysie. W archiwum są również materiały ilustrujące próby likwidacji RWE przez senatorów Beama i Fulbrighta, fałszywe listy, preparowane przez Służbę Bezpieczeństwa w Polsce przeciwko Nowakowi, materiały dotyczące procesu, który wytoczył dziennikarzowi niemieckiemu w Kolonii i te, które ukazują przyczyny jego odejścia z Radia w 1975. Niezmiernie ważną częścią archiwum jest ogromna korespondencja z politykami, pisarzami, naukowcami, a także współpracownikami RWE. Pośród korespondentów pojawiają się nazwiska takich osób, jak: Władysław Anders, Tadeusz Bielecki, Tadeusz Bór-Komorowski, Zbigniew Brzeziński, Adam Ciołkosz, Rowmund Piłsudski, Władysław Raczkiewicz, Edward Raczyński, Zygmunt Zaremba oraz Jerzy Giedroyć, Gustaw Herling-Grudziński, Giedroyć, Gustaw Herling-Grudziński, Ferdynand Goetl, Witold Gombrowicz, Konstanty Jeleński, Maria Kuncewiczowa, Czesław Miłosz, Jerzy Stempowski, Melchior Wańkowicz, Kazimierz Wierzyński i profesorowie: Oskar Halecki, Wiktor Weintraub, Tymoteusz Karpowicz, Henryk Paszkiewicz i wielu, wielu innych. Odrębną część stanowi „korespondencja amerykańska z lat 1957-1972”.
Archiwum Jana Nowaka Jeziorańskiego obejmuje głównie okres od 1952-1975, kiedy był on dyrektorem RWE. Zostało wpisane do księgi akcesyjnej pod numerami 1/99-111/99. Po wstępnym opracowaniu liczy więc 111 jednostek, prawdopodobnie podczas ostatecznego porządkowania liczba jednostek zwiększy się. Wstępne opracowanie korespondencji jest związane ze zmianą dotychczasowego układu chronologicznego na układ alfabetyczny, a także z wyłączeniem korespondencji, która zostanie zastrzeżona. Prace nad archiwum Nowaka Jeziorańskiego trwają.
Perspektywy przejmowania innych archiwów emigracyjnych rysują się dla Ossolineum bardzo korzystnie. Prawdopodobnie jeszcze w tym roku zostanie przekazane archiwum Józefa Garlińskiego. Na początku 2000 r. będzie wykonany testamentowy zapis przejęcia przez ZNiO archiwum Macieja Loreta, które pozostaje jeszcze w Rzymie. Archiwum to zawiera niezwykle interesujący materiał i nie było do tej pory nikomu udostępniane. Z relacji córki, Jadwigi, wynika, że zawiera ono zarówno dokumentację do badań historycznych prowadzonych przez Macieja Loreta, jak również papiery dotyczące jego działalności dyplomatycznej. Maciej Loret kierował od r. 1911 polską agencją prasową w Rzymie, założoną przez Radę Narodową w Galicji dla propagowania na tamtejszym terenie sprawy polskiej; wówczas zaczęły się jego kontakty z politykami, dziennikarzami i naukowcami Włoch. Podczas wojny wydawał pismo „Agenzia Polacca di Stampa”. W tym też czasie związał się z masonerią, stając się jednym z założycieli w r. 1916 loży „Polonia” we Włoszech. Rozwijał akcję na rzecz niepodległości Polski wśród włoskich parlamentarzystów i we włoskim ministerstwie spraw zagranicznych. Po powstaniu Komitetu Narodowego Polskiego w 1917 r. w Paryżu, Loret pełnił funkcje doradcze przy przedstawicielu KNP w Rzymie Konstantym Skirmuncie. Dzięki zabiegom Skirmunta i Loreta uzyskano zgodę rządu włoskiego na werbowanie jeńców polskich znajdujących się we Włoszech do armii polskiej we Francji. W latach 1915-1919 był Loret delegatem na Włochy Sienkiewiczowskiego Komitetu Generalnego Pomocy dla Ofiar Wojny w Polsce. W 1919 r. mianowany radcą poselstwa polskiego przy Stolicy Apostolskiej, a w 1920 radcą poselstwa polskiego przy Kwirynale.
Po r. 1926 zwolniony ze służby dyplomatycznej, przebywał nadal w Rzymie jako delegat Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zwolniony w 1928 r. Po wybuchu II wojny światowej ponownie powołany do służby dyplomatycznej przez gen. W. Sikorskiego jako attaché kulturalny z tytułem ministra pełnomocnego przy Watykanie; podczas wojny, wykorzystując swoje kontakty prowadził akcję propagandową na rzecz Polski. Informował również Watykan o zbrodniach popełnianych przez Niemców na ludności polskiej. Zmarł w Rzymie w 1949 r.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, zgromadzone archiwa emigracyjne przechowuje w odpowiednich pomieszczeniach magazynowych. Informację o nich przekazuje w formie drukowanych inwentarzy najszybciej jak jest to możliwe. Wszystkie opracowane zbiory są poddawane odpowiedniej konserwacji, oprawiane i udostępniane osobom upoważnionym do ich korzystania.
LITERATURA
- Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. 1-3. Pod red. Wojciecha Kętrzyńskiego. Lwów 1881-1898.
- Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. 1-2. Wrocław 1948.
- Inwentarz rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. 3-16. Wrocław 1966.
- Kosiński J. A., Biblioteka fundacyjna Józefa Maksymiliana hr. Ossolińskiego. Wrocław 1971.
FOTO: Ossolineum →
Tagi
-
PUBL.: 11/11/2020
-
AKTU.: 08/11/2023
Więcej o Autorze (Autorach)
0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)
Dobrosława Platt
Copyrights
COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.