Muzeum Polskie w Ameryce (MPA) to skarbnica informacji o postaciach z życia politycznego i artystycznego Polski i Polonii, poczynając od wieku XIX i na współczesności kończąc. Ich ślady obecne są w każdym z działów MPA, czyli w bibliotece, muzeum i archiwum — zwłaszcza to ostatnie jest prawdziwą kopalnią wiadomości.

Wśród polityków odnotowanych w zasobach MPA na czoło wysuwa się osoba Ignacego Jana Paderewskiego — pianisty, kompozytora, ale także działacza niepodległościowego i polityka. W 1941 roku Muzeum otrzymało w darze wyposażenie pokoju z hotelu Buckingham na Manhattanie w Nowym Jorku, w którym Paderewski spędził ostatni rok życia i gdzie zmarł, oraz jego fortepian, meble, przedmioty codziennego użytku i dokumenty. Zbiór ten był darem siostry artysty, Antoniny Wilkońskiej, a jego oficjalne przekazanie nastąpiło 10 października 1941 roku. Kolekcja Ignacego Jana Paderewskiego, uzupełniana na przestrzeni lat, ostatecznie skatalogowana została w 2009 roku, co zbiegło się z otwarciem — z okazji 149. rocznicy urodzin artysty — wyremontowanego Pokoju Paderewskiego.

W Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce znajduje się zatem Kolekcja dotycząca Ignacego Jana Paderewskiego, licząca 325 jednostek aktowych i 3,65 metra bieżącego akt, pochodzących z lat 1888-2006. Tworzą ją dary różnych osób prywatnych, które posiadały dokumentację dotyczącą słynnego pianisty i polityka i przekazały ją Archiwum MPA, a także zbiory pozyskiwane przez Muzeum. Na kolekcję składa się korespondencja wychodząca i przychodząca Ignacego Jana Paderewskiego, prowadzona z ważnymi postaciami ówczesnego życia politycznego, społecznego i kulturalnego; wizytówki artysty, programy jego koncertów wraz z datą, miejscem i repertuarem; dokumenty autorstwa Paderewskiego w postaci przemówień, artykułów, manuskrypt hymnu bojowego armii polskiej Hej Orle Biały (Paderewski był autorem słów i muzyki); druki ulotne dotyczące aktualnych wydarzeń politycznych; akta spraw prowadzonych przez biuro Ignacego Jana Paderewskiego jako premiera i ministra spraw zagranicznych; dokumentacja związana z obchodami rocznic urodzin Paderewskiego; a także ta dotycząca pogrzebu kompozytora oraz wspomnienia o nim i poświęcone mu publikacje, monografie i artykuły prasowe. Niezmiernie cenne są materiały związane z działalnością Paderewskiego w organizacjach pomocowych — Narodowym Amerykańskim Wydziale Polskiego Komitetu Ratunkowego, Paderewski Fund for Polish Relief, Paderewski Testimonial Fund, Commission for Polish Relief oraz przede wszystkim w Wydziale Narodowym Polskim. Kolekcję uzupełniają nuty, portrety Paderewskiego, wydruki jego wizerunku, grafiki, wycinki prasowe, medale, monety, odznaczenia, przypinki i nagrania utworów w wykonaniu artysty. We wspomnianym zrekonstruowanym pokoju z hotelu Buckingham zgromadzono także należące do Paderewskiego przedmioty, w tym pianino, zegarek, odlew dłoni i pióro, którym podpisał traktat wersalski. W kolekcji można zatem znaleźć materiały do biografii Paderewskiego, zarówno jako artysty kompozytora, jak i działacza społecznego i polityka, a dokładny przegląd akt pozwala stwierdzić, że jest w niej odzwierciedlony niemal każdy etap jego życia. Nuty i utwory muzyczne dają obraz kariery artystycznej, a przywołane wyżej dokumenty stanowią odzwierciedlenie działalności politycznej.

Podczas pierwszej wojny światowej Paderewski prowadził zakrojoną na szeroką skalę działalność dyplomatyczną na rzecz Polski i Polaków. Zbierał fundusze na pomoc ofiarom wojny i był jednym ze współzałożycieli komitetów pomocy Polakom w Paryżu i Londynie. W roku 1915 powołał wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Następnie wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie udało mu się nawiązać znajomość z doradcą prezydenta Wilsona, Edwardem House’em, dzięki któremu spotkał się z prezydentem USA i któremu w styczniu 1917 roku przekazał memoriał na temat Polski. Przypuszcza się, iż być może dzięki temu sprawa polskiej niepodległości znalazła się w słynnych 14 punktach Wilsona. W sierpniu 1917 roku Paderewski został na terenie Stanów Zjednoczonych przedstawicielem powstałego z inicjatywy Romana Dmowskiego Komitetu Narodowego Polskiego. 25 grudnia 1918 roku powrócił do Polski i 16 stycznia 1919 roku został premierem, obejmując również funkcję ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim, jako delegat pełnomocny, reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego. W grudniu 1919 roku Paderewski podał się do dymisji i w 1922 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie wrócił do koncertowania. Zaangażował się także w działalność charytatywną. Po wybuchu drugiej wojny światowej wszedł w skład władz polskich na uchodźstwie i został przewodniczącym Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. Działał na rzecz Polski w USA, uzyskując kredyt na uzbrojenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku na zapalenie płuc. Został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington. 29 czerwca 1992 roku trumnę z jego prochami sprowadzono do Polski; spoczęła w krypcie archikatedry św. Jana w Warszawie.

Warto rozwinąć wątek działalności Paderewskiego w ramach Wydziału Narodowego Polskiego, powstałej w 1916 roku centralnej organizacji wychodźstwa, której celem było pełnienie przewodniej roli w zakresie spraw dotyczących Polaków mieszkających na terenie Stanów Zjednoczonych oraz podejmowanie działań zmierzających do udzielania pomocy Polsce w razie zaistniałej potrzeby. Podkreślić tu należy, że również w aktach tej organizacji przechowywanych w Archiwum MPA znajdziemy dokumenty w sposób pośredni dotyczące aktywności Paderewskiego jako polityka, a jego żony Heleny jako działaczki społecznej i organizatorki Polskiego Czerwonego Krzyża. Działając w Wydziale Narodowym Polskim i innych organizacjach pomocowych na terenie Stanów Zjednoczonych, Paderewski ściśle współpracował z wieloma innym czołowymi przedstawicielami ówczesnego życia politycznego, społecznego i artystycznego — ich ślady również obecne są w kolekcji Paderewskiego. Warto wymienić choćby Romana Dmowskiego czy Henryka Sienkiewicza.

O tym ostatnim wiele wiadomo jako o pisarzu, literacie i nobliście, natomiast w Archiwum MPA przechowywane są liczne materiały do jego biografii jako polityka i działacza społecznego. Akta te znajdują się w kolekcji Paderewskiego, aktach Wydziału Narodowego Polskiego i Polskiego Centralnego Komitetu Ratunkowego, a także w Kolekcji dotyczącej Henryka Sienkiewicza, zawierającej materiały z lat 1877-1976 i liczącej 13 jednostek archiwalnych. Tworzą ją, podobnie jak w przypadku Kolekcji dotyczącej Ignacego Jana Paderewskiego, dary różnych osób prywatnych, a także zbiory pozyskiwane z inicjatywy Muzeum. Po wybuchu pierwszej wojny światowej Sienkiewicz wyjechał do Szwajcarii, gdzie, wraz z Paderewskim, był jednym ze współzałożycieli Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. W Archiwum MPA przechowywane są następujące dokumenty dotyczące jego działalności społeczno-politycznej: korespondencja z lat 1915-1916, wycinki prasowe, sprawozdanie z działalności Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce za czas od 9 stycznia 1915 do 31 marca 1917 roku; fotografie oraz korespondencja Leona Walkowicza związana z różnymi inicjatywami społecznymi inspirowanymi osobą Henryka Sienkiewicza.

Jednym z bliskich współpracowników Ignacego Jana Paderewskiego na terenie USA był także Józef Kazimierz Orłowski (1862-1943) — doktor prawa, dziennikarz i literat, polonijny działacz polityczny, plenipotent Paderewskiego. W 1907 roku Orłowski wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie nawiązał kontakt z Janem R Smulskim, prezesem Wydziału Narodowego Polskiego, i przez wiele lat był jego agentem prasowym i finansowym. W początkowym okresie pobytu w USA Orłowski opublikował kilka książek, pisał też wiele artykułów, korespondencji i felietonów propagujących politykę Wydziału Narodowego Polskiego oraz jego prezesa. Z polecenia Wydziału dostarczył materiały historyczne o Polonii amerykańskiej do Wielkiej encyklopedii polskiej wydawanej w Szwajcarii. W 1917 roku zetknąwszy się z Paderewskim, zaoferował mu swe usługi w zakresie agitacji wśród Polonii za wstępowaniem do armii polskiej. Z czasem jednak Paderewski odsunął Orłowskiego od prowadzenia w jego imieniu aktywności politycznej w Polsce; powierzał mu czasem tylko pojedyncze akcje wśród Polonii. Orłowski przez wiele lat pracował nad wielką biografią Paderewskiego, podkreślającą zwłaszcza jego rolę polityczną. Dwutomowe dzieło, oparte na dokumentach, dotyczących głównie działalności Paderewskiego w Stanach Zjednoczonych w czasie pierwszej wojny światowej, i na rozmowach z Paderewskim, ukazało się w latach 1939-1940 w Chicago (wydania trzeciego tomu Orłowski nie doczekał). Jest on również autorem książki Helena Paderewska. Na piętnastolecie Jej pracy narodowej i społecznej 1914-1929, wydanej w 1929 roku. W Archiwum MPA znajduje się Spuścizna Józefa Kazimierza Orłowskiego, zawierająca materiały z lat 1869-1943 w postaci dokumentów osobistych, takich jak akty prawne, odznaczenia, zaświadczenia dotyczące pracy, korespondencja wychodząca i przychodząca (ta druga obejmuje okres od 1907 do 1939 roku z niewielkimi przerwami). W tej grupie na szczególną uwagę zasługuje fotokopia listu Paderewskiego z 30 lipca 1938 roku, upoważniającego Orłowskiego do wydania dziejów życia Paderewskiego. Ciekawe są również materiały warsztatowe: notatki, fotografie związane z Paderewskim, fotokopie jego pism, przemówienia, informacje, zdjęcia i drukowane wizerunki Paderewskiego i Józefa Hallera, a także maszynopisy i rękopisy, w tym rękopis i maszynopis z poprawkami odręcznymi książki Paderewski i jego wiek (Paderewski and his age); wycinki prasowe dotyczące Paderewskiego, Polski i Polonii oraz publikacje autorstwa Orłowskiego wydane drukiem, w tym między innymi fotokopia książki: Ignacy Jan Paderewski i odbudowa Polski, Chicago 1939, oraz Paderewski, Chicago 1952.

W zbiorach MPA znajduje się wiele materiałów dotyczących polityków lokalnych i działaczy polonijnych z różnych okresów historycznych. Warto tu wymienić Spuściznę Romana Pucińskiego (1919-2002) - polityka urodzonego w Buffalo 13 maja 1919 roku, syna Lidii Pucińskiej — znanej aktorki Teatru Polskiego w Ameryce. Był absolwentem Northwestern University i John Marshall Law School. W czasie drugiej wojny światowej służył w lotnictwie amerykańskim. W latach 1951-1952 został powołany przez Kongres amerykański na głównego sędziego śledczego w sprawie masowego morderstwa w lesie katyńskim. Był dziennikarzem „Chicago Sun Time” oraz kongresmanem II dystryktu stanu Illinois, radnym miejskim w Chicago, a także menadżerem stacji radiowej WEDC. Zainicjował odbywający się corocznie od 1980 festiwal Taste of Polonia w Chicago. W jego spuściźnie znajduje się korespondencja służbowa dotycząca między innymi spraw pomocy dla Polski; korespondencja przychodząca związana z pracą Pucińskiego w Radio Station WEDC oraz funkcją radnego Chicago, a także publikacje jego autorstwa: Americans from Poland i Forty two years later, Poland only now recovering from world war II, z odręcznymi poprawkami Pucińskiego na tekście.

W Archiwum MPA przechowywane są również zbiory związane z artystami polskimi i polonijnymi. Wśród nich na czołowe miejsce wysuwa się Helena Modrzejewska, po której ślady zgromadzone są w Kolekcji dotyczącej Heleny Modrzejewskiej, zawierającej materiały z lat 1851-2009. Tworzą ją dary osób prywatnych, a także zbiory pozyskiwane staraniem Muzeum. Helena Modrzejewska (1840-1909) urodziła się 12 października 1840 roku w Krakowie jako Jadwiga Helena Misel; po mężu nosiła nazwisko Chłapowska. Uczyła się na pensji, a potem u sióstr prezentek. Związała się z Gustawem Zimajerem, dzięki któremu zadebiutowała na scenach prowincjonalnych. Pseudonim Modrzejewska przybrała na początku kariery scenicznej. W 1876 roku wyemigrowała do Kalifornii wraz z rodziną oraz przyjaciółmi: Julianem Sypniewskim, Łucjanem Paprockim i Henrykiem Sienkiewiczem. Po kilkuletniej bytności za granicą i intensywnej nauce języka angielskiego jako Helena Modjeska z sukcesem zadebiutowała w Stanach Zjednoczonych na deskach California Theatre. Kontynuowała karierę na obczyźnie, występując przeważnie na scenach amerykańskich i angielskich. Zyskała olbrzymie uznanie i rozgłos, głównie dzięki rolom w repertuarze szekspirowskim. W 1883 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. Zmarła w Bay Island w East Newport w Kalifornii 8 kwietnia 1909 roku. Jej pogrzeb odbył się w Los Angeles, ale potem szczątki przeniesiono na cmentarz Rakowicki w Krakowie, a uroczystości pogrzebowe przerodziły się w manifestację patriotyczną. Mowę pogrzebową wygłosił Henryk Sienkiewicz.

Kolekcję tworzą fotografie, klisze i plakaty sztuk teatralnych, w których występowała; wycinki prasowe i kopie artykułów dotyczących Modrzejewskiej; jej notatka (bilecik) — oryginał i zdjęcia przesłane do Sary Bernhardt; plan dojazdu do domu Modrzejewskiej w Bay City; szkice sukien aktorki; dokumenty na temat poświęconych jej uroczystości — programy, teksty okolicznościowe przygotowane na rocznice urodzin i śmierci artystki, fotografia pomnika Modrzejewskiej w Anaheim; przedmioty osobiste — pukle włosów, wosk do wzmacniania nici przytwierdzających guziki w butach, gałązka z wiązanki pogrzebowej; publikacje książkowe i opracowania dotyczące Modrzejewskiej; film dokumentalny Modjeska — Woman Triumphant (reż. Basia Myszynski) oraz biblioteka należąca do artystki.

Mówiąc o aktorach polskiego pochodzenia, którzy zrobili karierę w Stanach Zjednoczonych, nie można nie wspomnieć o Leonidasie Dudarewie-Ossetyńskim. Jego pokaźna spuścizna również znajduje się w Archiwum MPA. Leonidas Dudarew-Ossetyński (1910-1989) — aktor, reżyser, artysta malarz, kolekcjoner sztuki, działacz polonijny — urodził się 22 października 1910 roku w Wilnie, gdzie ukończył szkołę dramatyczną Mieczysława Szpakiewicza. Przed wojną występował u Schillera, partnerował Stanisławie Wysockiej. Po wybuchu drugiej wojny światowej znalazł się we Francji. Był internowany w obozie w pobliżu Casablanki. Do Stanów Zjednoczonych przybył w 1941 roku i wkrótce przystąpił do organizowania w Nowym Jorku Polskiego Teatru Artystów, który funkcjonował trzy lata. Ossetyński otworzył też w Nowym Jorku Polską Chatę, będącą klubem-restauracją, gdzie serwowano polskie dania i gdzie odbywały się występy polskich artystów (koncertował tam między innymi Artur Rubinstein). Następnie przez kilka lat Ossetyński wraz z aktorką Lidią Próchnicką jeździł po ośrodkach polonijnych Stanów Zjednoczonych i Kanady, wystawiając polski repertuar teatralny. Był asystentem Michaiła Czechowa (łączyła ich przyjaźń), prowadzącego szkołę aktorską, w której kształcili się między innymi Gregory Peck i Marilyn Monroe. Praca ta umożliwiła Ossetyńskiemu otwarcie własnej szkoły teatralnej: Ossetynski Actors Laboratory w Los Angeles. Był też założycielem i prezesem Helena Modjeska Art and Culture Club, którego celem było propagowanie polskiej kultury i sztuki — zarówno wśród Polonii, jak i Amerykanów. Spotkania klubu odbywały się w domu Ossetyńskiego w Hollywood. Leonidas Dudarew-Ossetyński zmarł w Los Angeles 28 kwietnia 1989 roku. Jego spuściznę do MPA przekazała córka, a tworzy ją: korespondencja przychodząca do Ossetyńskiego od różnych osób w układzie alfabetycznym, w tym od przedstawicieli świata polskiej i polonijnej kultury, sztuki i nauki, takich jak Adam Styka, Irena Górska--Damięcka, Oskar Halecki, Andrzej Kołodziej, Julian Kuhajewski, Zofia Malczewska, Stanisław Mrożek, Lidia Pucińska, Karol Ripa, prof. Henryk Skolimowski, Władysław Tyszkiewicz, Alicja Pomian, oraz od organizacji i instytucji polskich i amerykańskich, w tym między innymi listy z Konsulatu Generalnego w Chicago, Konsulatu Generalnego w Londynie i Ambasady PRL w Waszyngtonie. W stanie fragmentarycznym zachowana jest korespondencja wychodząca Ossetyńskiego w formie maszynopisów, przebitek i rękopisów, a także korespondencja przychodząca, która dotyczyła pracy dziennikarskiej Ossetyńskiego, na przykład z redakcji „Kultury”, „Orła Białego”, tygodnika „Ameryka Echo”, „The Polish Review” oraz radia Wolna Europa. Warta wzmianki jest też korespondencja Ossetyńskiego z redakcjami różnych innych pism; listy rekomendacyjne; korespondencja teatralna związana z jego pracą jako aktora i reżysera, w tym listy od reżyserów współpracujących z Ossetyńskim, od różnych organizacji i instytucji w sprawie organizowanych przez niego przedstawień, od wydawców i tłumaczy; listy i kartki pocztowe kierowane do Ossetyńskiego przez studentów; teksty i artykuły jego autorstwa: maszynopisy Listów z podróży, ukazujących się w piśmie „Ameryka Echo”; teksty wywiadów radiowych przeprowadzanych z Ossetyńskim lub z nim związane, wycinki prasowe artykułów Ossetyńskiego oraz tekstów dotyczących jego osoby (również recenzje przedstawień) i związanych ze środowiskiem artystycznym, między innymi z projektem polsko-amerykańskiego teatru objazdowego z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, jego założeniami i celami; a także notatniki, zapiski roczne, adresowniki z notatkami i opowiadaniami; sygnowane materiały Klubu Kultury im. Heleny Modrzejewskiej w Los Angeles — sprawozdanie prezesa Leonidasa Dudarewa-Ossetyńskiego z działalności klubu, jego statut, powiązane tematycznie wycinki prasowe i ulotki; oraz zbiór biblioteczny Ossetyńskiego.

Na uwagę zasługuje także Kolekcja dotycząca Marcelli Sembrich--Kochańskiej zawierająca dokumentację z lat 1880-1989. Tworzą ją dary osób prywatnych, które przekazały materiały dotyczące słynnej śpiewaczki do Archiwum Muzeum Polskiego w Ameryce. Marcelina Sembrich-Kochańska (1858-1935) urodziła się 15 lutego 1858 roku w Wiśniowczykach niedaleko Lwowa jako Prakseda Marcelina Kochańska. Przyjęła panieńskie nazwisko matki Sembrich. Jej talent muzyczny już w wieku czterech lat odkrył ojciec, który był jednocześnie jej pierwszym nauczycielem gry na fortepianie. W 1870 roku w Konserwatorium Muzycznym we Lwowie rozpoczęła naukę gry na skrzypcach i fortepianie pod okiem Wilhelma Stengela, swego późniejszego męża. W wieku szesnastu lat ukończyła konserwatorium i wyjechała do Wiednia, aby rozwijać umiejętności pianistyczne. Tam też Franciszek Liszt dostrzegł w niej utalentowaną śpiewaczkę i za jego radą Kochańska zaczęła kształcić się w kierunku wokalnym. W tym celu wyjechała w 1876 roku do Mediolanu. Karierę śpiewaczki operowej rozpoczęła w Grecji w 1877 roku, dając 24 występy podczas jednego sezonu. Następnie wyjechała do Wiednia i przygotowała repertuar w języku niemieckim, po czym wróciła do Mediolanu, aby kontynuować naukę śpiewu. W 1878 roku podpisała dwuletni kontrakt z Operą Drezdeńską, gdzie wystąpiła 45 razy w 11 operach. 8 grudnia 1879 roku po raz pierwszy zaśpiewała w Warszawie, a akompaniował jej Ignacy Jan Paderewski. Koncertowała również w Londynie, Sankt Petersburgu, Moskwie, Paryżu, Berlinie, w krajach skandynawskich, Brukseli, Luksemburgu, Pradze, Budapeszcie, Monako, Szwajcarii, w wielu miastach na terenie Stanów Zjednoczonych, w tym między innymi w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Karierę zakończyła w 1909 roku i zamieszkała na stałe w Nowym Jorku, gdzie do końca życia pozostawała aktywna, przede wszystkim prowadząc działalność dydaktyczną. W 1924 roku założyła własne studio w letnim domku w Bolton Landing. Była również bardzo zaangażowana w walkę o sprawę polską, czego przejawem stało się wsparcie dla Polsko-Amerykańskiego Komitetu Ratunkowego dla niesienia pomocy ofiarom wojny w Polsce. Zmarła 11 stycznia 1935 roku w Nowym Jorku. Została pochowana w Dreźnie w rodzinnym grobie, razem z mężem Wilhelmem Stengelem. Na jej kolekcję składają się listy i fotografie prywatne, między innymi wnętrza mieszkania w Lake George oraz w Szwajcarii, wizerunki artystki z jej dedykacjami dla matki, fotografie męża, syna i synowej; karty okolicznościowe; fotografie teatralne i portretowe śpiewaczki; fotografie wśród przyjaciół i uczennic, między innymi z okazji 5o-lecia pracy oraz ostatniego występu w Nowym Jorku; druki okolicznościowe związane z uroczystościami organizowanymi na cześć artystki oraz periodyki i broszury podejmujące temat jej biografii.

Wśród postaci artystycznych życia polonijnego nie można pominąć Lidii Pucińskiej, której pokaźna spuścizna znajduje się w Archiwum MPA. Lidia — a właściwie Stanisława Lidia — Pucińska, z domu Jędrzejowska (1896-1984), aktorka, autorka słuchowisk i pogadanek radiowych, działaczka polonijna, urodziła się w Krakowie, gdzie w wieku piętnastu lat wstąpiła do Kółka Dramatycznego Gwiazda, którego kierownikiem był Marian Hoffman-Marski. W zespole poznała i wkrótce poślubiła Michała Pucińskiego, prowadzącego lekcje tańca. 6 grudnia 1912 roku przybyła do Chicago do swej matki i jako Lidia Pucińska rozpoczęła karierę teatralną. Początkowo została zaangażowana do teatru Iola w Chicago; w 1913 roku przeniosła się do Detroit, gdzie grała w teatrach: Canfield, Union, Lincoln i Rozmaitości. W latach 1915-1927 występowała w Cleveland, Toledo, Erie, Buffalo i Nowym Jorku. W 1933 roku powróciła na stałe do Chicago, gdzie wystawiała (przeważnie w sali kościoła pw. Świętej Trójcy) polskie sztuki, a od 1947 roku również operetki wraz z chórem Polonez Bolesława Wolskiego. W 1933 roku rozpoczęła nadawanie programu radiowego „Godzina słoneczna”, który prowadziła do 1984 roku. Pucińska angażowała się jednocześnie w pracę społeczną i charytatywną. W okresie pierwszej wojny światowej była jedną z organizatorek Korpusu Pomocniczego Armii Polskiej w Buffalo, brała udział w wiecach agitacyjnych. Pracowała nie tylko przy werbunku do armii, ale również przy zbiórkach funduszy na pomoc dla walczącej Polski oraz, wraz z Heleną Paderewską, przy tworzeniu Polskiego Białego Krzyża. W 1939 roku Pucińska, oprócz zbiórek pieniężnych, zorganizowała wielkie przedstawienie w Civic Opera w Chicago na Fundusz Ratunkowy, pomagała w kweście na szpital Paderewskiego w Anglii i na Czerwony Krzyż. Jej dwaj synowie walczyli na frontach drugiej wojny światowej. Od momentu powstania w 1944 roku Kongresu Polonii Amerykańskiej Lidia Pucińska należała do tej organizacji, a po objęciu funkcji prezesa przez jej syna Romana zaangażowała się czynnie w przygotowywanie imprez, manifestacji, obchodów i wieców, inicjowanie i realizowanie wielu poczynań charytatywnych i społecznych. Od 1953 roku pracowała też w komitecie politycznym dla spraw polskich, podejmującym wiele cennych inicjatyw. W jej spuściźnie znajdziemy korespondencję prywatną i zawodową; fotografie; dokumentację prowadzonego przez Pucińską programu radiowego „Godzina słoneczna” oraz teatru Pucińskiej; druki okolicznościowe, recenzje, wycinki prasowe i programy; księgi pamiątkowe i jubileuszowe; teksty wystąpień radiowych Pucińskiej oraz materiały do nich, teksty nadawanych przez nią radiowych zapowiedzi spektakli teatralnych, słuchowiska radiowe jej autorstwa, skecze i wieczornice z programu „Godzina słoneczna” oraz teksty utworów przedstawianych w teatrze z adnotacjami i uwagami Pucińskiej.

Zaprezentowany przegląd materiałów mogących posłużyć do biografii artystów i polityków, których ślady znajdują się w Muzeum Polskim w Ameryce, jest z oczywistych względów dosyć pobieżny i niepełny, wręcz przykładowy. Osoby chcące bliżej zapoznać się ze zbiorami Archiwum MPA odsyłam do wydanego przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych Informatora o zasobie archiwalnym Muzeum Polskiego w Ameryce.

FOTO: Helena Modrzejewska, by Melecjusz Dutkiewcz (1836-1897), Wikipedia - public domain →